AVISO IMPORTANTE: ESTE ES UN TEXTO EN PERMANENTE CONSTRUCCIÓN, PUES, PERIÓDICAMENTE, A MEDIDA QUE SE INTEGRAN O ADHIEREN AL FAR, DE MANERA INDIVIDUAL O COLECTIVA, PERSONAS, ORGANIZACIONES ANARQUISTAS TERRITORIALES O SOCIALES, COMO JUNTAS DE VECINOS U OTRAS, SE AÑADIRÁ O ELIMINARÁ INFORMACIÓN AQUÍ, QUE DE MANCOMÚN SE HAYA ACORDADO SU CARÁCTER FACTIBLE O NO DE PUBLICARSE (http://frenteanarquista.blogspot.com).
GRAVA AVIZO: ĈI TIO ESTAS TEKSTO EN PERMANENTA KONSTRUADO, DO, INTERMITE,
TIEL KE ALIGAS SIN AL LA FAR, INDIVIDUE AŬ KOLEKTIVE, PERSONAJ, ANARKIAJ TERITORIAJ AU SOCIAJ ORGANIZADOJ, SAMKIEL POPOLAJ AŬ ALIAJ KUNSIDOJ,
ALDONOS AU ELIMINOS SIN INFORMO ĈI TIE, KE DE ĜENERALA AKORDO ESTIS SIN AKORDINTA SIA FAREBLA AŬ MALFAREBLA KARAKTERO DE PUBLIKIGAS SIN (http://frenteanarquista.blogspot.com).
EL FRENTE ANARQUISTA REVOLUCIONARIO ES: ...
LA FRONTO ANARKIA REVOLUCIA ESTAS: ...
REVOLUCIONARY ANARCHIST FRONT IT'S: ...
LE FRONT ANARCHISTE REVOLUTIONNAIRE C'EST: ...
El Frente Anarquista Revolucionario (FAR) es una organización social apolítica integrada por hombres y mujeres, por jóvenes y adultos, por estudiantes secundarios, universitarios, y autodidactas; por trabajadores, trabajadoras y cesantes, los cuales, sin distinción alguna, organizan desde las poblaciones la resistencia territorial para la defensa de las actividades del pueblo o de las instancias de protesta popular, para ganar experiencia combativa y poder adquirir los conocimientos necesarios e imprescindibles en las acciones
insurgentes populares.
La Fronto Anarkia Revolucia (FAR) estas organizado socia anarkia malpolitika partoprenata pro viroj k virinoj, gejunaj k geplenaĝaj, gestudentoj de ĉia,
k aŭtodidaktoj; pro gelaboristoj, k gelaboristoj sen laboro, kiuj, sen distingado de ia, organizas ekde antaŭurboj la rezisteco teritoria por la defendo de la aktecoj de la popolo aŭ de momentoj de popola protesto, por gajni sperto batala k povi trejni konoj bezonaj k maldemiseblaj en l'agadoj revoluciaj popolaj.
Los emblemas del FAR son todos los conocidos. El FAR no posee una bandera propia oficial como organización, pues no necesita su sigla (FAR) en una bandera para identificarse y representar el anarquismo, pero existe la posibilidad de una bandera como tal. El FAR utiliza todos los himnos anarquistas conocidos.
Emblemoj de la FAR estas ĉioj la konitaj. La FAR ne posedas flagon propran ofican samkiel organizado, do ne bezonas sia mallongigon (FAR) en flago por sin identigas k reprezenti l'anarkismo, sed ekzistas l'ebleco de unu flago samkiel tia. La FAR uzas ĉio himnojn anarkiajn konitajn.
El Frente Anarquista Revolucionario es un colectivo que aspira unir a todos aquellas organizaciones que desean unirse federativamente para el combate revolucionario territorial.
La Fronto Anarkia Revolucia estas kolektivo ke aspiras kunigi al ĉioj tio organizadoj ke deziregas sin kunigas federacie por la revolucia teritoria batalo.
El Frente Anarquista Revolucionario, además, propone la unificación de todas las organizaciones anarquistas que se organizan debajo del Estado fascista chileno en una federación libertaria, autónoma, independiente del FAR (pues el FAR no es universalmente representativo),cuyo nombre, organización, y praxis, debe nacer de dicha unificación ácrata de todas y cada una de las organizaciones. Proponemos también, la fundación de una confederación anarquista que agrupe a
todas aquellas organizaciones libertarias de Latinoamérica y El Caribe.
La Fronto Anarkia Revolucia, ankoraŭ, proponas la kunigado de ĉioj la anarkiajn organizadojn ke sin organizas sub de la faŝista ĉilia ŝtato en libereca federacio, aŭtonoma, nedependa de la FAR (do la FAR ne estas reprezentata universale), ties nomo, organizado, k prakziso, devas naskiĝi interne de diro anarkia kunigado de ĉio la organizadoj. Proponas min ankaŭ, la fondado de anarkian konfederacion ke grupigas al ĉioj tio liberecaj organizadoj de Latinoameriko k La Karibo.
El FAR no es una organización anarquista plataformista ni sintetista, no se basa en ninguna forma predeterminada de organización, nuestra base es la libertad y, según esto, nuestra organización es libre y espontánea, nace de cada uno de nosotros y nosotras, es más, cuando un colectivo anarquista, una organización social, o un compañero o compañera desea unirse al FAR, se le pide una declaración individual escrita de su pensamiento con respecto al mundo, al
pueblo, al anarquismo, y a la revolución, para añadir su manera de pensar a este texto, con el objeto de que representar las ideas personales de todos y cada uno de nosotros y nosotras, y de esta manera, sentirnos completamente representados con el Frente Anarquista Revolucionario.
La FAR ne estas anarkia platforma nek ĝeneralista organizado, ne bazas sin en neniel antaŭapartita de organizado, nia bazo estas la libereco k, laŭ tio, nia
organizado estas libera, naskiĝas de ĉiu de ni; estas plu, kiam anarkia kolektivo, popola kunsido, aŭ unu gekamarado deziregas sin kunigas al la far,
sin petas lin individua deklaracio skribita de sia penso pri de la mondo, de la popolo, de l'anarkismo, k de la revolucio, por aldoni sia maniero de pensi al ĉi tio teksto, kun la celo de reprezenti la personaj ideoj de ĉiuj ni,
k tiel, sentas nin komplete reprezentataj kun la Fronto Anarkia Revolucia.
Nuestra organización se basa en las asambleas, es decir, en la participación directa de todos.
Nia organizado bazas sin en l'asembleoj, te, en la senpera partoprenado de ĉiuj.
Todos los avíos necesarios que el FAR utiliza son generados por sus integrantes mediante la expropiación, los donación de productos, y la fabricación de productos o instancias comerciales anticapitalistas.
Ĉioj la bezonaj aĵoj ke la FAR uzas estas generataj pro sia gemilitistoj pere la
elpropigado, la donado de aĵoj, k la fabrikado de aĵoj aŭ momentoj komercaj malkapitalistaj.
La educación revolucionaria anarquista al interior del FAR es eminentemente autodidacta.
L'edukitado revolucia anarkia al l'interne de la FAR estas eminente aŭtodidakta.
Los integrantes del FAR reivindicamos el Esperanto. No todos lo hablamos, no todos lo practicamos, no todos lo estudiamos. Francamente aspiramos a que en algún momento, cada uno de nosotros hable el idioma internacional de los anarquistas, "el latín de los obreros".
Gemilistoj de la FAR akceptas min la Esperanton. Ne ĉiuj lin parolas min, ne ĉiuj lin praktikas min, ne ĉiuj lin lernas min. Sincere, aspiras min al ke iam, ĉiu de ni parolas la internacia lingvo de la anarkioj, la "latino de la gelaboristoj".
Nuestra organización reconoce como fuente y capitel de la organización revolucionaria de los trabajadores al SINDICALISMO.
Nia organizado rekonas samkiel fonto k kapitelo de la revolucia organizado de la gelaboristoj al la sindikatismo.
El FAR da una centralidad específica de gran importancia al combate revolucionario, a la acción directa y, a la propaganda. De hecho, justificamos las acciones directas ejecutadas por los compañeros y compañeras bajo el Estado opresor chileno y contra él, desde la clandestinidad de sus organizaciones insurreccionales (Tamayo Gavilán, Miguel Arcángel Roscigna, Banda
Antipatriota Severino di Giovanni, Federación Revuelta 14F-Brigada Gaetano Bresci, Fuerzas Autónomas y Destructivas León Czolgosz, Grupos de Ataque Antiautoritario...), y aspiramos a ser capaces de utilizar la clandestinidad como herramienta de combate y constituirnos en una organización anarquista revolucionaria clandestina. Por el momento nuestro quehacer está en las
barricadas, en el combate poblacional. Además, como anarquistas, ateos, y profundamente arraigados en la idea de la insurrección y la resistencia popular armada, sin ser cristianos ni menos aún fundamentalistas, justificamos y apoyamos a todas aquellas organizaciones populares insurgentes que atacan y resisten combatiendo a los ejércitos del águila estatal imperialista, como hoy en día lo hacen Al-fatah, Hezbolá (Hezbollah), Hamas, Jihad Islámica, y tantas otras organizaciones y pueblos que sufren la opresión de los ejércitos del águila imperialista de los Estados y el Capital.
La FAR donas grande graveco al la revolucia batalo, al la senpera agado k, al la propagando. Fakte, ni apogas min la senperaj agadoj plenumitaj pro la gekamaradoj sub la rega ĉilia ŝtato k kontraŭ li, ekde la klandestineco de siaj revoluciaj organizadoj (Tamayo Gavilán, Miguel Arcángel Roscigna, Banda Antipatriota Severino di Giovanni, Federación Revuelta 14F-Brigada Gaetano Bresci, Fuerzas Autónomas y Destructivas León Czolgosz, Grupos de Ataque
Antiautoritario...), k aspias min al esti kapablas de uzi la klandestineco samkiel ilo de batalo k konvertas nin en anarkia revolucia klandestina organizado. Sed nun nia laboro estas en la barikadoj, en la antaŭurba batalo. Ankoraŭ, samkiel anarkioj, ateoj, k profunde bazataj en la ideo de la revolucio k la popola armata rezisteco, sen esti kristana nek minus ankoraŭ fundamentistas, apogas min a ĉioj tio popolaj revoluciaj organizadoj ke atakas k rezistas batalanta al la militistaroj de l'aglo imperiisto ŝtata, samkiel hodiaŭ faras lin Al-fatah, Hezbolá (Hezbollah), Hamas, Jihad Islámica, k tiom aliaj organizadoj k popoloj ke suferas la rego de la militistaroj de l'aglo imperiisto de la Ŝtatoj k la Kapitalo.
Comprendemos el carácter armado de la insurrección de manera tan necesaria al punto de considerarlo imprescindible. Sin embargo, lo comprendemos dualmente sólo como un medio, no como un fin: la autodefensa popular es resultado de la opresión ejecutada sobre nuestra libertad individual y colectiva como personas y como pueblo, y la ofensiva popular es resultado de la autodefensa como derecho y deber individual y colectivo como personas y como pueblo, de defender el derecho a ejercer nuestra libertad.
Ni komprenas min la armata karaktero de la revolucio tiom bezona al punkto de
konsideras lin maldemisebla. Tamen, komprenas lin duope nur samkiel ilo, ne samkiel celo: la popola autodefendo estas rezultata de la plenumita rego sur nia individua libereco k kolektiva samkiel personaj k popolo, k la ofendeco estas rezultata de la autodefendo samkiel rajto k devo individua k kolektiva samkiel personaj k popolo, de defendi la rajto al agi nia libereco.
Recordamos a las organizaciones anarquistas armadas de carácter militar de ayer y hoy como aquellas de la FAI, la CNT, y la AIT en España, Resistencia Libertaria en Argentina, y los Comandos Autónomos Anticapitalistas de Euskadi Ta Askatasuna (ETA), que para nosotros son precedentes, ejemplos, arquetipos a seguir.
Ni memoras min al la anarkiaj armataj organizadoj de milita karaktero de hieraŭ k hodiaŭ samkiel tioj de la FAI, la CNT, k la AIT en Hispanio, Rezisteco Libereca en Argentino (RL), k la Instrukcioj Aŭtonomoj Malkapitalistoj de Euskadi Ta Askatasuna (ETA), ke por nia estas ekzemploj, tipoj samkiel direktivo.
Pero cuando hablamos de propaganda, hablamos de propaganda en el sentido combativo, no solamente en el sentido cultural, literario o audiovisual. Hablamos de la expropiación de carteles, lienzos, etcétera; la realización de propaganda audaz y revolucionaria es el arma más efectiva, y utilizada por nosotros.
Sed, kiam parolas min de propagando, parolas min de propagando en la batala senco, ne nure en la senco kultural, literatura aŭ audvizia. Ni parolas min de la elpropigado de karteloj, toloj, kutopo; la efektivigado de audaca k revolucia propagando estas l'armo plu efika, kaj uzata pro ni.
Creemos en la revolución, pero en aquella revolución social totalmente insurgente, creemos en la insurrección del pueblo en armas, que nacerá en las poblaciones y en los lugares de trabajo, y expropiará absolutamente todo para ponerlo a disposición de todas las personas.
Kreas min en la revolucio, sed en tio socia revolucio tute revolucia, kreas min en la revolucio de l'armata popolo, ke naskiĝos en las antaŭurboj k en la lokoj de laboro, k elpropigos tute ĉio por proponas lin de ĉiu.
VIN INVITAS MIN AL PARTOPRENI EN VICOJN DE LA FAR
Vin invitas min al partopreni de la revolucion. Vin invitas min al ke vin konvertas en laboristoj aŭ laboristinoj, en laboristoj aŭ laboristinoj ke konstruas la revolucio. Vin invitas min al partopreni de la revolucio ke deziregas min konstrui ĉiuj ni, la revolucio populara organizata tiom de homoj k virinoj, junecoj k plenaĝaj, laboristoj k laboristinoj salajrecoj k sen laboro, de studentoj k studentinoj de liceoj k universitatoj k, aŭtodidaktoj, kiuj, armataj de organizado anarkia aŭtonomina, kunsidoj
popularaj, asambleoj gelaboristaj k gestudentecaj, sindikatoj, rokoj, barikadoj, k fusiloj, ke baldaŭ venkos.
Vin invitas min al enspaci en niaj vicoj, vin invitas min al konstrui k doni forto sub la fiŝtato rega kapitalisto k faŝista de Ĉilio, la novina Rezistado Libereca de Argentino, la novaj Instrukcioj Aŭtonomoj Malkapitalisto de l'ETA, la novina kolumno milita anarkia de la FAI, la CNL, k l'AIL: vin invitas min al partopreni en la kolektivaj de rezistado teritoria k agadoj revoluciaj anarkiaj de la militistaro malherarkia anarkia k populara de la Fronto Anarkia Revolucia (FAR). Vin invitas min, kamaradon, kamaradinon, al konstrui la
libereco.
Vin invitas min al lasi la marŝoj pacistaj per la stratoj, en kiuj fotografisto ĵurnalistaj ruĝoj k flavoj, k spionoj de la fipolico, k de l'ANI, fotografas k filmas al ĉiuj tiuj kamaradoj aŭ kamaradinoj ke baldaŭ trafas "maleksplideble" arestitaj, prizonataj, k juĝataj.
Vin invitas min, kamaradon, kamaradinon, al l'agado senpera, al l'agodoj armataj, ne vin invitas min al starigi k partopreni en bibliotekoj, gazetoj, aŭ centroj kulturecaj ke nure distras pro unuj momentoj l'atento de la popolo k ne bruligas la pulvo de la revolucio.
Vin invitas min, kamaradon, kamaradinon, al konstrui viaj sonĝoj, al konstrui viaj deziroj, al konstrui viaj ideoj...
Vin invitas min, al konstrui la libereco.
Te invitamos a ser parte de la insurrección. Te invitamos a convertirte en un obrero, en un obrero que construye la insurrección. Te invitamos a ser parte de la insurrección que construimos todos nosotros, la insurrección popular organizada tanto de hombres y mujeres, jóvenes y adultos, trabajadores y cesantes, estudiantes y autodidactas, los cuales, armados de organización autónoma, piedras, barricadas, fusiles, sindicatos, y juntas de vecinos, pronto
triunfará.
Te invitamos a enlistarte en nuestras filas, te invitamos a construir y fortalecer bajo el Estado opresor capitalista y nazifascista de Chile, la nueva Resistencia Libertaria, los Comandos Autónomos Anticapitalistas de la Eta,la nueva columna militar anarquista e insurreccionalista de la FAI, la CNT, y la AIT. Te invitamos a formar parte del ejército anarquista antijerárquico del Frente Anarquista Revolucionario.
Te invitamos a dejar de lado las marchas por las calles en las cuales periodistas rojos y amarillos, y agentes encubiertos de carabineros, investigaciones, de las fuerzas armadas y la ANI, fotografían, graban, y fichan a todos aquellos que luego caen "inexplicablemente" detenidos, encarcelados, y enjuiciados.
Te invitamos a que te organices en tu territorio, a que fundes colectivos anarquistas de resistencia territorial, y a que, junto a la gente de tu población, construyas de verdad nuestra tan anhelada insurrección libertaria.
Te invitamos, camarada, a construir la insurrección desestabilizando este estado de cosas. Te invitamos a la acción directa, a las acciones armadas, no te invitamos a fundar bibliotecas, periódicos, radios, y centros culturales que sólo distraen por unos momentos al conjunto del pueblo, y no encienden la mecha de la insurrección.
Te invitamos a dispersar barricadas, volantes, y a efectuar todo tipo de acciones propagandísticas por la acción directa.
Te invitamos, camarada, a construir tus sueños, tus ideas...
Te invitamos, camarada, a construir la libertad.
KONTRAŬ LA KAPITALO K LA ŜTATO
ANARKISMO ORGANIZATA!
¡A DERRIBAR LOS ESTADOS CONSTRUYENDO INSURRECCIÓN!
AL MALKONSTRUI LA ŜTATOJ KONSTRUANTA REVOLUCIO!
LET´S STRIKE THE STABLISHMENT BUILDING INSURRECTION!
¡ANARQUISMO O BARBARIE!
ANARKISMO AŬ BARBARECO!
ANARCHISM OR BARBARITY!
ANARCHISME OU BARBARIE!
FRENTE ANARQUISTA REVOLUCIONARIO
FRONTO ANARKIA REVOLUCIA
REVOLUCIONARY ANARCHIST FRONT
FRONT ANARCHISTE REVOLUTIONNAIRE
(FAR)
MANIFESTO DE LA SENNACIISTOJ KAJ DOKUMENTOJ PRI SENNACIISMO
La unua eldono de la MANIFESTO de la SENNACIISTOJ aperis anonime, 1931, en Nov-Jorko.
Franca eldono (tradukis Avid k Varingien) aperis en 1935 ĉe Editions Anationalistes, Paris.
Angla eldono aperis ĉe B. Roberts, Whitefield-Manchester, en 1937.
Hispana eldono (tradukis Duktil) aperis en 1941, en Buenos Aires.
Ĉiuj rajtoj de traduko k reprodukto estas liberaj, se oni citas la fonton k informas al SAT-Sidejo.
La eldonantoj atentigas, ke oni trovas parencan legmaterialon, pri la sama doktrino, en la verko LETEROJ DE E. LANTI, kiu estas havebla ĉe SAT (baza prezo: 1,20 dol.). Oni legu precipe la pĝ. 234-266.
Kontrolita de la Literatura Komitato
ENKONDUKO
La verko de E. LANTI ne bezonas rekomendon, nek komentojn. Ĝi estas en sia tuto k en siaj partoj instigo al racia pensado k al apliko de la racio mem. Ĝi estas frukto de sagaco, de metoda meditado, de altgrade evoluinta spirito, kies observo- k juĝ-kapabloj, potencaj k penetraj, komunikiĝas trude al ĉiu serioza k lernema leganto.
Se oni funde pripensas ĉiujn diraĵojn k ideojn de la aŭtoro, oni ne povas ne agnoski la absolutan sinceron, kun kiu li prezentas sian tezon, k oni ĝuas la klaran formon de la lingvo, kiu estas kvazaŭa atestilo pri la veremo de lia pensado.
Lanti, el kies cerbo fontis la statuto de S.A.T. k tute aparte la paragrafo, kiu fiksas la sendogmiĝon de la SAT-anoj, provas ĉi tie ankaŭ konvinki la homojn per siaj argumentoj; sed neniam li volas, ke oni blinde akceptu kiel veron liajn dirojn; en tiu studo, kiel ĉie, li montras sin la plej tolerema; sed ne havas lian simpation tiu, kiu glutas senkritike, nekomprene liajn konkludojn.
Ni, sennaciistoj, konsentas pri la tezoj ĉi tie prezentataj, ĉar la demonstrado de Lanti ŝajnas al ni nerefutebla. La sola riproĉo farebla pri tiuj konstatoj estas, ke ili estas tute novaj k sekve ne facile percepteblaj. Ekzemple ne ĉiuj emas akcepti la konkludon, laŭ ni sole trafan, ke la planedo devas alpreni novan organizformon, kiu estas adekvata al la teknikaj k spiritaj progresoj de la lastaj jardekoj k sole kapabla elimini la militdanĝeron, rezulto de la nacieca mondsistemo nuntempa. Por ni, sennaciistoj, alia solvo ne estas ebla.
Publikigi la sekvantajn pagojn estas por ni morala tasko, kiun ni volonte plenumas k kiun diktas la mondaj cirkonstancoj. Oni atentu dum la legado, ke ĉi tiu fundamenta broŝuro estis verkita jam en 1930; ĝi aperis presite en 1931. Pri kelkaj punktoj Lanti pli malfrue pli evoluigis aŭ ĝustigis sian opinion, kion pruvas la aldonitaj dokumentoj pli freŝdataj.
Ni dezirus, ke ĉi tiuj paĝoj trovu vastan diskonigon ĉe la esperantistaro k tute speciale inter la membroj de S.A.T. Ni eĉ opinias, ke tiuj tezoj bone asimilitaj k inteligente prezentitaj de SAT-anoj, devus veki intereson de kulturitaj homoj ne ankoraŭ esperantistoj.
— La eldonantoj.
MANIFESTO DE LA SENNACCIISTOJ
— Ne nur legu, sed studu.
Jam de dek jaroj la sennaciismo fantomas en la vicoj de l’ laborista esperanta movado. Tra la tuta mondo miloj da proletoj uzas inter si la saman lingvon, ĉu en grupoj, ĉu por sia korespondado kun aliaj k-doj el malproksimaj lokoj. Tiu fakto naskigis la ideon pri eblo por la Laboristaro sin organizi laŭ originala maniero k prezenti al si novajn metodojn de klasbatalo.
Ĝis nun la sennaciismo estis ofte priparolata en la organoj de Sennacieca Asocio Tutmonda k neniam estiĝis tre forta kontraŭstaro al tiu nova ismo. Sed estis antaŭvideble, ke iun tagon la ortodoksaj internaciistoj kontraŭstaros al tia herezaĵo. Efektive, jam de kelka tempo vasta agitado estas metode entreprenita por kontraŭbatali la novan ismon.
Sekve la k-doj, kiuj simpatias al la ideo, sed ne havas pri ĝi tre klaran bildon, povus ŝanceliĝi. Multaj senpripense eĉ identigis la sennaciismon kun la «proleta internaciismo». Tial estas nepre necese prezenti klare k sufiĉe detale nian vidpunkton k defendi ĝin kontraŭ la atakoj de la ortodoksuloj.
Tio fariĝis tiom pli necesa, ke se ni ne vigle kontraŭmetos niajn argumentojn al la sofismoj k ŝablonoj disvastigitaj de la internaciistoj, ĉi lastaj sukcesos en la konfuzo kredigi al la esperantistaro, ke ili reprezentas la sole revolucian tendencon. Dum estas facile montri, ke ilia internaciismo estas fakte nur ia oportunismo, akceptebla ĉe partigvidantoj, ignorantaj la lingvan problemon, sed nepardonebla ĉe proletaj esperantistoj.
Ni estas certaj, ke plurjara aplikado de esperanto fare de klaskonsciaj laboristoj devas nepre alkonduki ilin unue al embrio de sennacieca spiritostato, k poste al klara prezento de problemoj je sennacieca vidpunkto. Ni ne dubas, ke multaj k-doj trovos en la sekvantaj paĝoj la klarigon, la firmigon pri tio, kion ili pli malpli konfuze sentas k prezentas al si jam delonge.
Ili certe konsentos kun ni, ke vera revoluciulo devas esti kapabla idee anticipi. En mala okazo li estas nur filistre konservativa. Tial la proletaj esperantistoj devas tiri ĉiujn logikajn konsekvencojn el la aplikado de artefarita mondlingvo.
Ni plene konscias, ke nia vidpunkto estas nuntempe utopia, tial ke ĝis nun esperanto tre malvaste disvastiĝis. Sed en la okuloj de multaj, kiuj konsideros la sennaciismon kiel fantaziaĵon, mondlingvo ankaŭ estas de ili konsiderata kiel utopio. Kaj tamen ni, esperantistoj, scias proprasperte, ke ĝi estas efektivigeblaĵo, ke ĝi estas fakto, viva fakto.
Ni do, sentime elpaŝas kun nia Manifesto en la arenon de la ideologia batalo.
Januaro 1931.
1. INTERNACIISMO
En fama manifesto, aperinta antaŭ 83 jaroj, la proletoj el ĉiuj landoj estis alvokataj unuiĝi. Kaj tiucele jam stariĝis diversaj Internacioj, kies gvidantoj rilatas pli malpli ofte inter si, ĉu per leteroj, ĉu dum kongresoj; plej ofte pere de tradukistoj k interpretistoj. Laŭ ĝenerala maniero, la amasoj fakte restas ankoraŭ tute apartigitaj en naciaj kadroj k havas nenian kontakton inter si – krom sur batalkampoj dum teruraj militoj.
En tiuj naciaj kadroj la spirito de l’ homoj estas per la lernejo, per la gazetaro k per ĉiuj aliaj rimedoj, kiujn disponas la ŝtatoj, prilaborataj tiele, ke, post pluraj generacioj, nacianoj konsistigas realan spiritan rason.
Estas vere, ke, laŭ konfeso de fakuloj mem, en la t. n. civilizitaj landoj jam de pluraj jarcentoj ne plu ekzistas puraj rasoj je biologia signifo de l’ vorto. Laŭ studoj de Frederiko Lefevr, oni ekzemple retrovas en la antikvadevenaj brakicefalaj (1) loĝantaroj el Francio mongolan devenon. Kaj profesoro Johano Brunhes pruvis, ke la nuntempaj Judoj el Besarabio, Ukrainio k Polio estas grandparte Slavoj k Tataroj, kiuj, antaŭ mil jaroj, estis konvertataj al la judismo per la politika k milita influo de la Ĥazaroj. Cetere, ĉi tiuj lastaj estis mem Turanoj fariĝintaj Judoj. La miriga rezulto de tio estas, ke la nuntempaj Judoj el Krakovio k Varsovio aspektas pli jude ol tiuj el Jeruzalemo!
Sed filozofoj k psikologoj povas ja prave paroli pri «historiaj rasoj», pri «animo de popoloj». Tiaj rasoj, tiaj animoj estas iel artefaritaj. Ili ne konsistigas ion esence nevarieblan, nemodifeblan. Ilin kvazaŭ knedis la Historio. Tamen estas homoj, eĉ inter la sin nomantaj revoluciuloj, kiuj konsideras, ke la fakto nacio estas io tute natura, sankta k konservinda. Tia vidpunkto estas esence reakcia.
Inter tiuj homoj, unu el la plej eminentaj estis Johano Ĵores (2). En la verko «La Nova Armeo» troviĝas tre brila pledo pri patriotismo, aŭ naciismo, k internaciismo. Komentante la faman frazon de Marks k Engels en La Komunista Manifesto, nome, ke «la proletoj ne havas patrion», li klarigis ties ĝustan signifon per abundo da argumentoj k montris, ke la aŭtoroj de l’ Manifesto estis ankaŭ adeptoj de la politiko pri sendependeco de l’ nacioj k pri ilia rajto al memdispono.
Marks k Engels dirante, ke «la proletoj ne havas patrion» nur konstatis fakton. Tial ke la proletoj ne posedas sian ĝustan parton el la patrio, oni ja povas argumenti, ke ili estas senpatriaj. Sed oni ne devas malatenti, ke la aŭtoroj de l’ Manifesto tuj aldonis:
«Ĉar la proletaro devas unue konkeri la politikan regadon, stariĝi kiel nacia suverena klaso k konsistigi per si mem nacion, ĝi estas mem ankoraŭ nacia, kvankam tute ne en la burĝa senco.»
Kaj iom pli poste en la sama verketo oni povas ankaŭ legi:
«Laŭgrade kiel la ekspluatado al unu individuo fare de alia estas neniigata, same neniiĝas la ekspluatado al unu nacio fare de alia.
«Kun la falo de la antagonismo de l’ klasoj en la interno de l’ nacio falas la malamika sinteno de l’ nacioj inter si.»
Ni tute konsentas kun Ĵores, ke en tiaj diroj oni ne povas trovi kondamnon al la ekzisto de nacioj. Marks k Engels sekve ne akcelis ilian formalaperon k staris ĉe pure internaciista vidpunkto. Ili do ne estis sennaciistoj.
Ĵores plue argumentis, ke eĉ en la kapitalisma regsistemo la proletoj havas patrion. Kaj tio estas ankaŭ iasence vera. En nacia kadro burĝo k proleto estas pli malpli simile prilaborataj de la samaj ŝtataj rimedoj. Parolante la saman lingvon, ili per tiu fortega ligilo iel sentas sin el sama granda familio. Homoj nacie enkadrigitaj tiel akiras similon de animo k karaktero; ili sentas inter si ian parencecon, ĉefe en historiaj tempoj, kiaj estas la militoj. Tiel povas estigi tiaj patriotaj psikomalsanoj kiel tiu, kiun oni povis konstati en 1914 ĉe la eksplodo de l’ milito. La klasbatalemo forventoliĝis k ekregis dum la unuaj monatoj la «sankta unuiĝo» inter la klasoj. La patriotisma entuziasmo facile superregis ĉiujn aliajn sentojn, k narkotis la malfortan raciemon.
Nacioj estas realaĵoj, estas faktoj. Kompreneble, konstati fakton ne signifas ĝin pravigi. Religioj, epidemioj ankaŭ estas faktoj k ilia ekzisto ne praviĝas pro tio. Sed estas ankaŭ fakto, ke Ĵores k kun li Bebel, Lenin (3) k. a. malpli famaj gvidantoj de l’ laborista movado prezentis al si la nacion kiel ion naturan k defendindan.
Parafrazante diron de Bekn (angle: Bacon): «iom da scienco malfortigas la kredon je dio; multe da scienco ĝin fortigas», Ĵores konkludis jene sian tezon: «iom da internaciismo malfortigas la patriotismon; multe da internaciismo plifortigas ĝin. Iom da patriotismo malfortigas la internaciismon, multe da patriotismo plifortigas ĝin.» Tio signifas tre klare, ke la internaciismo neniel akcelas la sennaciigon de l’ mondo.
Cetere ĉiuj kongresoj de la diversaj Internacioj sin deklaris por la sendependeco de l’ nacioj, por la aŭtonomio de l’ patrioj. La internaciismo sekve estas nur sistemo, kiu celas starigi juran aranĝon inter la nacioj por eviti konfliktojn k militojn, sed neniel pretendas forigi la naciajn apartaĵojn, kiujn konsistigas lingvoj, moroj, tradicioj, ktp. ks.
Internaciistoj – ne ĉiuj (4) – konfesas la eblon k dezirindon alpreni unu helpan lingvon artefaritan kiel esperanton aŭ alian similan. Sed ili ne konsentas al tio, ke la naciaj lingvoj, la naciaj kulturoj k. a. naciaj diaĵoj tute malaperu aŭ almenaŭ fariĝu arkaikaĵoj, mortintaĵoj kiel la antikvaj grekaj k latinaj lingvoj k kulturoj. Ili konsideras tute utopia k nedezirinda, ke artefarita lingvo fariĝu la unika disvastigilio de tutmonda kulturo.
Rilate tiun problemon Karlo Kaŭcki tamen okupas apartan pozicion. En sia verko La Liberiĝo de la Nacioj (1917), li kontraŭbatalas la vidpunkton de Oto Baŭer, kiu, kiel Ĵores, konsideras la nacion kiel sanktaĵon nepre konservindan. Li interalie diras jenon:
«La unuopaj ŝtatoj fariĝas nuraj apartaj administraj distriktoj kun memadministrado. Tio aliflanke plifaciligas fari la interlimigon en maniero, ke ĉiu el ili ampleksas unu lingvoteritorion. Nur en la socialisma socio ekestos la eblo ĉiurilate efektivigi la nacian ŝtaton tiom, kiom la aferstato entute permesas. Sed tio okazus en la sama tempo, en kiu la suverena unuopa ŝtato ĉesus ekzisti. Ne nacia suvereneco, sed nur nacia memadministrado estus la celo de tiu ĉi evoluo.
«Sed fine ankaŭ la nacia interlimigo de l’ administraj distriktoj devus perdi sian signifon per tio, ke la plialtiĝinta popolklerigo akirebligas al ĉiu apud sia gepatra lingvo krome mondlingvon, tiel ke ĉiu povas ĉie en tutmondo orientiĝi interkompreniĝi, senti sin hejme.
«Ne la diferencigo, sed la asimilado de l’ naciecoj, ne la altiro de l amasoj al ia nacia kulturo, sed tio al la eŭropa kulturo, kiu iĝas ĉiam pli samsignifa kun mondkulturo, estas la celo de l’ socialisma evoluo.»
La tezo de Kaŭcki celas montri, ke la asimiliĝo de l’ naciecoj estas io neevitebla k ke oni ne devas perforte malhelpi tion. Ĉu oni povas konkludi el tio, ke la fama socialdemokrata teoriulo estas sennaciisto? Certe ne. Li ja prezentas al si, kiel ĉiuj aliaj socialistoj, komunistoj k eĉ anarkistoj (5) socialisman socion funkciantan en naciaj kadroj. Li parolas pri mondlingvo kiel helpa lingro apud la gepatra. Kaj kiu estu tiu helpa lingvo? Tion li ne diras. Eble li pensas pri la angla aŭ la franca, se ne la germana. Ni montros pli poste, ke la sennaciistoj havas tute alian komprenon pri la problemo.
La internaciistoj ja ĝenerale konsentas, ke la ĝisnuna absoluta suvereneco de la ŝtatoj aŭ nacioj devas esti limigota. Ili pli malpli precize rekomendas la starigon de supernacia organizo, kiu estus leĝdona por ĉiuj nacioj. Kiuj defendas tiun vidpunkton, tiuj iafoje sin nomas supernaciistoj. Sed ilia organizsistemo ankaŭ konservas la naciajn kadrojn k sekve ĝi estas esence diferenca de la sennaciismo.
*
Estas ja vere, ke ne ĉiuj internaciistoj konsentis al tio, ke proletoj defendu sian nacion, kiam milito eksplodas. La bolŝevikoj, ekzemple, opinias, ke en la imperiisma stadio de l’ kapitalismo, la proletoj ne devas konsenti al la batalo por defendi la patrion. Ili klarigas, ke tiaokaze ne temas pri defendo al la lando, sed pri milito inter imperiismoj por nova dispartigo de l’ mondmerkatoj aŭ de l’ kolonioj.
Ĉiu bone konas la agitvorton de Lenin, kiu rekomendis: «aliigi la imperiisman militon en civilan militon». Sed tio tute ne signifas, ke la genia gvidinto de l’ III-a Internacio konsentis, ke la popoloj rezignu batali por siaj «naciaj rajtoj», kiam fakte ili estas minacataj. La jam citita teksto (pĝ. 13, piednote) estas tre klara tiurilate.
Cetere en la plej freŝdata (1928) Programo de Komunista lnternacio estas dirite: «Agnosko pri la rajto de ĉiuj nacioj, sendepende de ilia rasa aparteno, pri plena memdispono, t. e. ĝis ŝtata apartiĝo.»
Tia vidpunkto estas ankaŭ agnoskata de la II-a Internacio. Ĝi estas la internaciisma vidpunkto, k cetere la sole aplikebla en la nuntempaj kondiĉoj.
Kiel konate, Lenin k Roza Luksemburg polemikis inter si pri la nacia problemo, sed estus granda eraro opinii, ke Roza konsentis al la sennaciigo de l’ popoloj. En la «Junius»-broŝuro, aperinta en 1915, riproĉe al la germana socialdemokrata partio, ŝi pledas la tezon, ke dum milita tempo la proletoj ne devas ĉesigi la klasbatalon, tial ke:
«Kiel jarcentoj atestas, ne estas la sieĝa ŝtato, sed la necedema klasbatalo, kiu vekas la memestimon, la oferemon k la moralan forton de l’ popolamasoj, kio estas la plej bona ŝirmo k la plej bona defendo de la lando kontraŭ eksteraj malamikoj.»
Kaj R. Luksemburg ĉe la fino de sia verketo konkludas:
« . . . la germana socialdemokratio povus efiki kiel lumturo, se ĝi restus konsekvenca . . . La germana proletaro restus la turgardanto de l’ socialismo k de la liberigo de l’ homaro, – k tio estus sendube patriota verko (6), kiu ne estus malinda je la disĉiploj de Marks, Engels k Lasal.»
Tiel ne parolus sennaciisto.
Ni citu ankoraŭ la opinion de unu el la nuntempaj plej aŭtoritataj marksistoj, Oto Baŭer. En sia libro kun titolo: Problemo pri Naciecoj k Socialdemokratio li argumentas, ke la socialismo estos kvazaŭ la apogeo de l’ naciismo:
«Nur la socialisma socio faros la nacian kulturon posedo de l’ tuta popolo k per tio faros el tuta popolo nacion. Tial ĉiu evoluisma nacia politiko necese estas socialisma politiko (pĝ. 164) . . . La fakto, ke la socialismo faras aŭtonoma la nacion, ĝian sorton la produkto de sia konscia volo, havas kiel efikon do kreskantan diferencigon de l’ nacioj en la socialisma socio, pli akran distingon de iliaj apartaĵoj, pli akran dividon de iliaj karakteroj unu de l’ alia (pĝ. 105). . . Alkonduko de l’ tuta popolo al la nacia kulturkomuno, akiro de plena memdecido per la nacio, kreskanta diferencigo de l’ nacioj – tio signifas socialismon» (pĝ. 108).
Ni povus multobligi la pruvojn pri tio, ke internaciismo k sennaciismo ne estas samsignifaj. Ne necesas. Ni aldonu tamen unu rimarkigon. Ĉiu konsentos kun ni, ke la gvidintoj k gvidantoj de la diversaj Internacioj estas sufiĉe kleraj homoj por scii, ke ekzistas en ĉiuj kulturlingvoj la vorto kosmopolitismo, kiu etimologie havas proksimume la saman signifon kiel tiun, kiun ni donas al la vorto sennaciismo. Se tiuj homoj volus meti en la programon de siaj respektivaj Internacioj, ke ili celas la sennaciigon de l’ mondo, ili certe ne parolus pri internaciismo sed pri kosmopolitismo. Tiel ili ne faris k tio plej bone pruvas, ke la nacioj estas de ili konsiderataj kiel io konservinda k defendinda.
Sed ili eble estas pravaj. Tio estas alia demando k ĝis nun ni celis nur refuti la senbazan aserton de kelkaj personoj, kiuj volas kredigi al la esperantistaro, ke la vorto internaciismo estas samsignifa kiel la sennaciismo, ekĝerminta en la SAT-movado. Tiuj homoj estas ĉu politike analfabetaj, ĉu konsciaj erarigantoj. Ili pensigas nin pri tiu monaĥo, kiu baptonomis kuniklon karpo por povi senpeke ĝin manĝi iun sanktan vendredon. Sed ni ne konsentos al tio, ke la sennaciismo estu identigita kun la internaciismo en la celo fari el ĝi ian partian ortodoksaĵon. Vero estas, ke nek etimologie, nek historie oni povas identigi la du ismojn.
Fakto restas, ke plej aŭtoritataj homoj el la laborista movado ŝatas k admiras sian nacian kulturon k predikas por ĝia ĉiamigo.
Kaj ĉu ni miru pri la ĉi supraj konstatoj? Certe ne. Ĝenerale la politikaj partioj celas akiri la regadon super sia propra lando. Ĉiu sekve devas utiligi en sia agitado la homan materialon, kiu ĝi sin turnas. Tial ke tiun materialon konsistigas plurjarcenta edukado, farita en nacia lingvo, per nacia literaturo, per nacia arto ktp. ks., estas tute nature, ke la politikaj agitistoj (7) ne havas emon fronti la antaŭjuĝon de la amaso k rekomendi la klasbatalon per rimedoj, kiuj ignoras la naciecojn. Ili ordinare nur sekvas, aŭ en plej bona okazo kuniras la progreson. llia tasko estas kunaranĝi, ordigi ekzistantajn kondiĉojn, adaptiĝi al ekzistantaj cirkonstancoj, trovi ian ekvilibron inter diversaj sociaj fortoj k neniel fari, pioniran laboron.
Nian ĉi supran aserton bone pruvas la nacia politiko en Sovetio. Tie la regantoj ne celas forigi la naciecajn diferencojn; male ili helpas al malgrandaj popoloj akiri apartan nacian kulturon. Tio estas pure internaciista politiko. Sennaciistoj ja trudus la lernadon de esperanto en lernejoj k tiel akcelus sennaciecan mondkulturon. Plie, tial ke lingvo komuna estas tamen necesa por la rilatoj inter ĉiuj nacioj, kiuj konsistigas la vastan Sovetion, estas la rusa, kiu fariĝas pli k pli la oficiala helpa lingvo. Ni kompreneble ne kritikas tiun lingvan imperiismon. Tute male, ni preferas vidi la superregadon de unu sola lingvo sur vasta teritorio ol konstati la vekiĝon de patriotaj sentoj en Ukrainio, en Blankrusio k alie. Tipajn specimenon pri tiu patriotismo oni povis konstati kelkfoje eĉ inter la esperantistaro, kio pruvas, ke la disvastigata ideo pri nacia kulturo, pri rajto de popoloj je apartiĝo k memdispono estas en plej bona okazo nur oportunismo, sed povas ankaŭ fariĝi eĉ reakcia danĝera subjektiva forto. Multaj faktoj pruvas la ekziston de tiu danĝero. Ni citu nur la opinion de K-do el Ukrainio:
«En Sovetio oni kulturas naciismon sub la egido de l’ oficiala nacipolitiko, kiu favoras naciismon. Nur tre malmultaj estas la komunistoj, kiuj levas sian voĉon kontraŭ la kulturata naciismo; tiun voĉon oni tute ne aŭdas. Ekz., antaŭ nelonge aperis tre interesa k atakata en la oficiala gazetaro libro de konata komunisto Vaganjan «Pri nacia kulturo», kie la aŭtoro akre atakas la poziciojn k agojn de l’ nacikulturanoj k defendas la tezon, ke ĉia nacia kulturo estas utila nur por la burĝaro, k nacia kulturo ne povas esti kulturo proletara. Tamen, eĉ ĉi tiu aŭtoro ne venas konsekvence al sennaciismo, li haltas duonvoje k diras, ke la proletaro devas krei internacian kulturon en lingvoj naciaj! – La ortodoksaj KP- ĉefoj (Stalin k. c.) favoras renaskiĝon k artefaritan reviviĝon, rekreadon de naciaj kulturoj. Kelkiuj, kiel ekz. Krupskaja, la vidvino de Lenin, antaŭ nelonge faris paroladon pri nacia k internacia kulturo, k en tiu parolado ŝi atakis sennaciismon, pledante por nacikulturoj. Estas rimarkinde, ke si ligis sennaciismon kun esperanto k direktis siajn atakojn samtempe kontraŭ tiu k alia. – Frapanta ekzemplo de l’ praktika nacipolitiko: La Ĥarkova radiostacio organizis disaŭdigon de priesp-aj lekcioj k esp. kurso en ukraina lingvo. Tio ne plaĉis al kelkaj ukrainaj naciistoj, kiuj gvidas la stacion, ĉar ili ja celas ukrainigon, ne esperantigon. Oni serĉis pretekston por forigi la nedezirindan lekciaron. Kaj jen tian pretekston oni trovis: la K-do lekciisto diris en iu el siaj lekcioj, ke venos tempo, kiam – sur la grundo de tutmonda ekonomio – formigos tutmonda kulturo k – iom post iom – formortos naciaj lingvoj. Nu, tio estis sufiĉa: la sekvonta lekcio ne okazis ! . . . » (2-XII-1927.)
Ni tamen ne diras, ke la politika agitado estas tute nenecesa, senutila. Sed ĝi ne estas sufiĉa. La plej esence grava estas la laboro de la pioniroj, kiuj inventas, anticipas, dishakas en la arbaro el antaŭjuĝoj k tradicioj, forsekigas la marĉon el rutinoj k tiel preparas la vojon, kiun pli poste sekvos la amaso.
2. SENNACIISMO
Kio aliigas fakte la mondon, tio estas la scienco, la tekniko, – idoj de la Racio, kiu produktas artefaritaĵojn. Ĝi inventas, konstruas, aliigas la laborkondiĉojn de l’ homoj, eĉ la medion, en kiu ili vivas, per aplikado de novaj produktofortoj. Tiuj aliigoj reefikas sur la spiriton de l’ homoj. La scienco ne povas esti nacieca kiel la arto. La racio estas la sama ĉe ĉiuj latitudoj. Du plus du estas kvar en Londono kiel en Pekino. Por konstrui maŝinon, oni devas fari la samajn kalkulojn, indiferente ĉu tio okazas en Moskvo aŭ en Nov-Jorko. Ni tiel kvazaŭ palpas per la fingroj la bazon, sur kiu povas stariĝi tutmonda kulturo.
Aliparte, metallaboristo produktanta la saman parton el aŭtomobilo, ĉu en Parizo, ĉu en Tokio, estas devigata fari la samajn manipulojn k tiel estas metata en saman artefaritan medion. Tiu fakto kreas la necesan – sed ne sufiĉan – kondiĉon por ke unuformiĝu la spirito de ĉiuj metallaboristoj en la mondo.
Malhelpas al tio plurjarcenta peza tradicio, malsamaj lingvoj k malsama edukado.
Tiuj laboristoj estas ankaŭ plej ofte ekspluatataj de la sama mastro: la financa kapitalo, kiun per la akcia sistemo konsistigas la pruntoj de monhavantoj el ĉiuj mondpartoj. En la borsoj de l’ grandurboj iu ajn monhavanto povas ja aĉeti la laborforton de homoj, kiujn li ne konas, kiujn li neniam vidos, pri kies ekzisto li eĉ ne pensas. Kaj se okazas bankroto de gravaj bankoj en Nov-Jorko, tiu reefikas sur ekonomian vivon en Tokio k en Berlino. Neniu neas tion.
Estas ankaŭ ŝablono paroli pri la tutmonda trafiko, pri la senfadena telefonio k aliaj similaj komunikiloj. La mondo malvastiĝas pli k pli. Sed la ideologio de l’ amasoj restas grandparte ankoraŭ tia, kia ĝi estis antaŭ jarcento, kiam povis tiam ekzisti naciaj ekonomioj k sekve nacia sendependeco. Tia stato de l’ nacioj fariĝis nuntempe vera mito. Reale sur la terglobo restas tre malmultaj popoloj, kiuj konservis ĝis nun feŭdan sociaranĝon k povus iel pravigi siajn rajtojn je memstareco k ignoro al la cetera mondo. Aliflanke, tiaj rajtoj baziĝas sur sentimentaj konsideroj.
La sennaciistoj prezentas do al si la teron kiel unuon, kiel tuton, apartenantan al ĉiuj teranoj. Se en iu regiono ekzistas krudaĵoj, neutiligataj de la tieuloj, ni opinias, ke ĉi tiuj lastaj ne rajtas malhelpi, ke alieuloj utiligu tiujn naturajn riĉaĵojn.
Kiam ni parolas pri «rajto», estas kredeble, ke ne ĉiu leganto havos saman komprenon pri tiu termino. Por komprenigi nin, ne farante skolastikan difinon, ni diru, ke kapitalistoj ne rajtas kapti tiujn riĉaĵojn, tial ke ili ne celas profitigi ilin al ĉiuj teranoj, sed nur ekspluati por sia persona aŭ klasa profito. Sed, se ekzistus en la cetera mondo senekspluata socistato k malfruiĝintaj indiĝenoj en iu loko, kiuj ne konsentus liveri krudaĵojn de ili neuzatajn, ni opinias, ke iel ili agus kiel nuntempe agas kapitalistoj. Se oni konsideras, ke la tero apartenas al ĉiuj teranoj, estas evidente, ke ne justa estas la pretendo de kelkiuj, ke iu parto estu ilia propraĵo, sur kiu neniu alia rajtas surpaŝi.
Ni bone scias, ke la Rajto ne ekzistas en si; same ankaŭ cirklo aŭ kvadrato. La Rajto estas ia ideala lego, kiu regus societon, konsistantan el racie pensantaj homoj, el saĝuloj, por kiuj valoras argumentoj, ne pugnobatoj. La homoj jam de longe sukcesis fari cirklojn k kvadratojn pli malpli ideale precizajn; ili ankaŭ sukcesos fari, ke la Rajto finfine regu inter la homoj. Tiam ekzistos senekspluata socio k tiel la Socialismo estos finkonstruita.
Dume la konscio pri rajto apenaŭ ekzistas ĉe multaj homoj, ĉefe ĉe proletoj; tial ĉi tiuj lastaj tro facile konsentas esti ekspluatataj k ne ribelas. Batalo por la rajto povas do esti tre taŭga agitvorto.
Ĝis nun la kapitalismo alproprigis al si naturajn riĉaĵojn en kolonioj per sia kruela imperiisma politiko. La kapitalismo ja celas nur la gajnon, profite al iu klaso k ne la bonstaton de ĉiuj anoj de l’ socio. La kapitalismo kondutas nuntempe kontraŭ la nekapitalisme regataj popoloj el la kolonioj kiel ĝi kondutis kontraŭ siaj propraj enlandanoj tuj post sia venko super la feŭdismo. Ĝi rabas k ekspluatas ilin, ne renkontante kontraŭstaron. La proletoj el la kolonioj ja ne estas klase organizataj kiel tiuj en la landoj, jam de longe kapitalisme mastrumataj. Tial la ekspluatado en la kolonioj estas pli granda k pli kruela.
Tio estas neevitebla en nia kapitalisma epoko. Kompreneble ni malaprobas k kontraŭbatalas (8) la malindajn procedojn, aplikatajn de la kapitalisma imperiismo en la kolonioj, tial ke fakte ili ne celas civilizi, kulturi popolojn, kies socistato malfruas, sed nur ekspluatadi homojn k krudaĵojn je la profito de l’ burĝa klaso. Sed tio ne forigas la fakton, ke la neceso utiligi la naturajn riĉaĵojn el la tuta tero profite je ĉiuj teranoj postulas la malaperigon de suverenaj nacioj, kondukas al la forigo de rasaj apartaĵoj k al la submetiĝo de ĉiuj homoj je la direktoj de l’ racio. Ni rigardas sekve reakcia la politikon, kiu konsistas en predikado pri sendependiĝo de nacioj, pri memstareco de popoloj, pri konservo de moroj, kulturoj k lingvoj naciaj.
La sennaciistoj tamen ne kontraŭstaras al tiuj, kiuj sincere k sindone batalas por ke la nacioj akiru sian memstarecon, ili nur ne konsentas mem partopreni tian batalon, sciante tre bone, ke la nacia memstareco ne liberigas fakte la proletojn, ke ĝi povas nur profiti al la burĝa klaso; tial ke plie ili scias, ke en la nuna stato de l’ produktofortoj plena nacia memstareeo eĉ ne eblas k sekve, ke ĝia akcelado estas utopia.
La sennaciistoj penas konvinki la nacibatalemajn proletojn, ke ili erare, vane elspezas sian energion en malĝusta direkto, ke nur la klasbatalo povas liberigi ilin; ke nur la forlaso je ĉia nacia aŭ ŝtata suvereneco k la malapero de ĉia ekspluatado al la homo de la homo povas konsistigi la necesajn kondiĉojn por ke ekzistu daŭra paca stato en la mondo.
La sinteno de la sennaciistoj antaŭ la agitado, por naciliberigo similas tiun de kuracisto, kiu vidas malkleran kamparanon flegi malsanon per ridinde fantaziaj rimedoj. Se tiu kuracisto estas bonkora, li kompatas la pacienton tiel flegitan, sed ne povas helpi al tia flegado; li tiam proponas taŭgajn kuracilojn k ĉagreniĝas, se la flegisto ne akceptas ilin.
La agitado, kiun faras anarkistoj, komunistoj k socialistoj por la sendependiĝo de l’ popoloj estas ja esence reakcia, kontraŭas al la dezirinda unueciĝo de l’ mondo k kaŭzas grandan perdon de energio, tempo k sango.
Okazas eĉ, ke tia politiko efikas favore al iu imperiisma ŝtato kontraŭ alia. Unu ekzemplo: La batalo de l’ generalo Sandino en Nikaragvo kontraŭ Usono. En ĉiuj «revoluciaj» gazetoj el la tuta mondo oni povis legi flamajn alvokojn por subteni la «heroan» batalon de l’ granda patrioto el Nikaragvo kontraŭ la usona imperiismo. Sandino tamen tute ne celis starigi socialisman regadon en tiu mondparto. Kaj eĉ se li celus tion, li ne havus ian ŝancon sukcesi en tiu malgranda lando. Rilate Sovetion, kiu reprezentas la sesonon de l’ mondo, ekzistas eĉ duboj ĉe pluraj eminentaj revoluciuloj pri la eblo starigi tie socialismon. Estas bone konate ke Trocki, ekzemple, defendas (9) la vidpunkton pri neeblo starigi socialismon en unu sola lando. Cetere la batalo de Sandino kontraŭ la usona imperiismo utilis nur al la brita aŭ eŭropa imperiismo (10).
Se oni konsideras la batalon de Abd-el-Krim en Maroko kontraŭ la franca imperiismo, oni povas fari similajn rimarkojn. Kaj, ni ripetas insiste, ĉie en la mondo la bataloj por nacia sendependiĝo estas esence reakciaj. Ni diras «esence», tial ke pro taktikaj konsideroj, dum revolucia tempo, kiam bolas la movado en iu metropolo, bataloj pro sendependiĝo de kolonioj povas esti provizore utilaj en tiu senco, ke ili malfortigas la potencon en la koncerna lando. Se ekzemple, en Usono ekzistus revoluciaj kondiĉoj k se ardus la batalo inter la burĝaro k proletaro, estas evidente, ke la agado de iu Sandino en Nikaragvo, devigante la usonan registaron sendi trupojn tien, povus helpi al la revolucia movado en Usono mem. Sed tiaj kondiĉoj tute ne ekzistis, kiam la tutmonda «revolucia» gazetaro agitis favore al la patrioto Sandino.
Tial ni opinias, ke tiu agitado estis ne nur esence, sed fakte reakcia. Ni ja konsiderus kiel paŝon antaŭen sur la vojo de la historia evoluado, se la usona imperiismo konstruus en Nikaragvo kanalon, por komunikigi la pacifikan k atlantikan oceanojn.
Alia ekzemplo pri objektive reakcia politiko estas tiu de Komintern en Ĉinio. Estis konsilite al la ĉinaj komunistoj, ke ili subtenu la batalon de Kuo-Min-Tang kontraŭ la eŭropa imperiismo. Kaj kio rezultis el tio? La gvidantoj de la nacia ĉina movado bonakceptis la helpon de la komunistoj k poste, kiam ili opiniis esti sufiĉe fortaj por ne bezoni tian helpon, ili murdadis la komunistojn. Miloj k miloj da k-doj falis en nacia batalo k tio tiom pli malfortigis la klasbatalon.
La vera signifo de la naci-bataloj en Ĉinio k en Hindio estas, ke la tieaj burĝaroj volas ekspluatadi mem la laboristojn, sen la helpo de la fremdaj burĝaroj kun kiuj ili ja devas dividi la plusvaloron.
La intereso de la ĉiniaj k hindiaj proletoj estas klasbatali k tiucele organiziĝi k kunligi sian agadon kun tiu de l’ proletoj el la imperiismaj landoj. La intereso de l’ laboristoj el la imperiismaj landoj estas ĉiel subteni tiun batalon ĉe la koloniaj fratoj, tial ke, kiam ĉi tiuj konsentas labori por pli malalta salajro, tio reefikas sur iliajn proprajn salajrojn. Tio estas fakto, kiun neniu neas. La nacibatalo estas esence reakcia; la klasbatalo estas nepre revolucia. Ju pli la ekspluatatoj estas postulemaj, des pli la ekspluatantoj estas devigataj pli bone organizi la produktadon, instali novajn maŝinojn ktp. Kaj tio havas kiel rezulton krei kondiĉojn, kiuj devigas siavice la laboristojn postuli malpli longan labortempon por eviti senlaborecon.
La klasbatalo plie igas la ekspluatatojn ekkonscii pri neceso de tutmonda solidaro, dum la nacibatalo pluigis en la amaso la patriotajn sentojn, kiuj estas tre forta subjektiva baro malhelpanta la unuiĝon inter la diverslandaj proletoj.
Nacibataloj povis havi ian pravan signifon antaŭ multe da jaroj, kiam ekzistis memstaraj naciaj ekonomioj. Tiu epoko forpasis. La nuna problemo pri emancipiĝo de l’ laborista klaso estas tre simpla, kvankam vastega: venki la burĝan klason k organizadi k direkti mondmastrumadon. La objektivaj kondiĉoj por tio jam ekzistas. Kio malhelpas k baras, tio estas la subjektivaj fortoj, la tradicioj, la diversaj kulturoj k lingvoj. Kiuj konscie k celkonforme volas labori al la, mondunuecigo, al la sennaciigo de l’ popoloj, tiuj devas akceli senĉesan, senkompromisan batalon kontraŭ ĉiaj naciaj superstiĉoj, ĉu lingvaj, ĉu aliaj; tiuj havas intereson subteni ĉion, kio helpas en tiun direkton.
La sennaciistoj plenkonscie sin dediĉas al tiu tasko; ili rifuzas helpi al la oportunismaj klopodoj de partioj, kies ĉefa celo estas kapti la regadon en iu lando. Por sukcesi en tiu tasko, la politikaj agituloj sin apogas eĉ sur la antaŭjuĝoj de la amasoj. lli agitadas plej ofte per tute demagogiaj procedoj, kiuj ne detruas la radikojn de tio, kion necesas neniigi por starigi sennaciecan socion.
Plej trafan ekzemplon liveris lastatempe la Germana Komunista Partio, okaze de l’ baloto por elekti deputitojn por la regna parlamento. En ĝia programo la naciismo ludis grandan rolon. Kelkrilate ĝi eĉ similis tiun de la naci-socialistoj (faŝistoj aŭ Hitleranoj). Se ĉi tiuj lastaj povis atingi grandajn sukcesojn k se la komunistoj ankaŭ sukcesis forpreni relative multajn voĉojn el la socialdemokrata fronto, estas ĉefe dank’ al tio, ke ilia programo lerte utiligis la naciemon de l’ popolamasoj. La rezulto de tio estas, ke nuntempe en Germanio la naciisma ondo minacas ĉion superakvigi.
Ne malpli notindan fakton oni povas sperti nuntempe en Alzaco-Lorenio, kie la komunistoj faras nemalofte unuecan fronton kun la plej reakciaj elementoj, kun pastroj k similuloj.
La agitado por nacia liberiĝo havas eĉ tute neantaŭviditan rezulton: revivigi en jam delonge asimilitaj provincoj la deziron al apartiĝo. Oni ja devas memori, ke la nacioj ne ĉiam konsistigis unuon. Tiu unuo estas artefarita de la Historio. Kaj la fakto, ke la agitado por nacia liberiĝo tendencas ŝanĝi la direkton en la movo de l’ historia rado, pruvas plej bone la reakciecon de tia politiko.
La taktiko de partioj rekomendantaj la nacibatalon havas ankaŭ aliajn, neantaŭviditajn konsekvencojn. Kiam en Manĉurio okazis konflikto inter Sovetio k Ĉinio, la konsekvencaj anoj de la politiko pri rajto de l’ popoloj je memdispono akre riproĉis al Stalin lian «imperiismon». Ilia riproĉo formale estis prava; Stalin ja agis nekonsekvence kun sia propra politiko, sed ni opinias, ke li agis prave en la intereso de l’ Revolucio.
Pro la ĉi supre diritaj motivoj la nunaj politikaj partioj ne povas bone plenumi edukan taskon, ne povas efike labori por detrui la subjektivajn fortojn, kiuj baras, bremsas la historian procezon (11), kiu nepre kondukas la homaron al mondunuiĝo per la senĉesa evoluado k plivastiĝado de l’ produktofortoj.
La sennaciistoj sekve deklaras laŭte k tute malkaŝe, ke ili ne volas partopreni en iu ajn agitado k batalo por naciliberigo. Ili avertas la proletojn, ke tio povas neniel liberigi ilin.
La plej freŝdata historio tre bone instruas, ke la nacibatalo estas iluzio, trompo por la laboristoj. Se ni ekzamenas la vivkondiĉojn de la proletoj el la «liberigitaj» nacioj kiel Ĉeĥoslovakio, Estonio, Finlando, Irlando aŭ Polio, ni konstatas, ke ili neniel estas pli bonaj ol antaŭ la nacia liberiĝo.
La sola profitdona batalo por la proletaro estas do la klasbatalo, ne la nacibatalo. Kiam laboristoj atingis pli mallongan labortempon, pli bonajn laborkondiĉojn, ili fakte antaŭeniris sur la vojo al definitiva liberiĝo.
*
Sed la sperto montras ĉiutage, ke la klasbatalo havas ŝancon sukcesi nur se ĝi estas organizata mondskale. La ĝisnuna internacia organizmaniero de l’ proletoj ne plu estas la plej taŭga por konduki al sukceso la klasbatalon. Nur la sennaciismo proponas racian k trafan organizsistemon. Laŭ tiu sistemo la laboristoj ne estus nacie k internacie organizitaj sed tutmonde laŭ industrioj. Ekzemple, la ministoj el la tuta mondo apartenus al la sama sindikato k kiam tiu organizo decidus strikon, tiu decido valorus por ĉiuj anoj. Kaj kiam la kapitalismo estus finvenkita, tiu Sindikato organizus la minindustrion laŭ la bezonoj k postuloj de l’ tuta homaro.
La saman rezonadon oni povas fari pri ĉiuj industrioj. Stastikaparato kalkulus ĉiujn riĉaĵojn el la mondo k difinus la kvanton, kiun rajtas ricevi ĉiu homo. La tuta produktado estus raciigata k sufiĉus labori dum kelkaj horoj – eble 3-4 – ĉiutage por ke ĉiu homo ĝuadu bonstaton k komforton. En tia mondmastrumado ne povas temi pri naciaj kadroj, kiujn zorge celas konservi la internaciistoj.
Sendube la tuta afero aspektas nun utopia k ĝi estigos kompateman rideton ĉe la lipoj de la nuntempaj revoluciuloj-oportunistoj. Kompreneble ni ne kredas, ke la sennaciismo estos morgaŭ akceptata de la klasbatala proletaro. Sed Marks k Engels povis ankaŭ aspekti kiel utopiistoj, kiam ili verkis antaŭ 83 jaroj la Komunistan Manifeston. Post tiu longdaŭra tempo la socio, kiun ili prezentis al si kiel nepre stariĝontan, ankoraŭ ne ekzistas. En Sovetio oni ja «konstruas socialismon»; sed tio ĝuste pruvas, ke eĉ tie ĝi ankoraŭ ne stariĝis. Ni ne ekzamenos, ĉu fakte oni konstruas socialismon, aŭ ĉu la tiea ekonomio tendencas fariĝi ŝtata kapitalismo kun grandega burokrataro oligarkia. Regas ja en Sovetio sama monsistemo kiel en kapitalistaj landoj k tre diversaj salajroj. Masonisto ekzemple ne havas la saman salajron kiel arkitekto. Tiu konstato ne estas riproĉo; ni nur celas montri, ke estas permeseble anticipi sen risko esti rigardata kiel malsaĝulo, ĉar post jarcento da propagando por socialismo, ĝi ankoraŭ nenie ekzistas.
La vidpunkto de la sennaciistoj do ne tute koincidas kun la nuna politiko de l’ diversaj laboristaj Internacioj. Ni eĉ opinias, ke ilia politiko estas kelkrilate reakcia, almenaŭ filistre oportunisma.
Kiam Marks k Engels verkis sian faman Manifeston, ne ekzistis tiam mondlingvo. Sed nuntempe ekzistas esperanto. Jam plurdekoj da miloj da laboristoj scipovas ĝin k miloj da ili ĉiutage ĝin aplikas. Jam en 10 universalaj kongresoj (12) plurcentoj da proletoj povas diskuti varme k pasie pri siaj propraj aferoj, uzante nur tiun artefaritan lingvon. Kaj malgraŭ tiuj videblaj faktoj, la gvidantoj el la laborista movado ignoras tiun racian tutmondan interkomprenilon. Ili cetere agas konsekvence. Konscie aŭ ne, ili sentas, ke la ĝenerala aplikado de esperanto en la laborista movado kondukus ilin al reviziado de ilia politiko, de iliaj gvidprincipoj. Ili pli malpli obtuze sentas, ke ilia rolo en la gvidado de la amasoj estus malgrandigata, se ĉiuj proletoj komprenus unuj la aliajn; se la kongresoj povus okazi sen tradukistoj k interpretistoj; se la laboristoj povus interrilati senpere tra la tuta mondo. Fakte kreiĝis en la socio nova klaso da homoj: la laboristaj gvidistoj, kies personajn interesojn iel povus domaĝi la mondlingvo.
La sennaciistoj maltime k malkaŝe denuncas tian gvidistan parazitemon. Ili sin turnas al la amaso k vokas al la racio de l’ komprenkapablaj homoj, por ke ĉi tiuj lastaj utiligu k disvastigu ĉion, kio estas racia; ĉion, kio reprezentas teknikan progreson k helpas detrui la barojn, kiuj ĝenas la antaŭeniradon de l’ proletaro. La sennaciistoj batalas kontraŭ ĉio nacieca: kontraŭ naciaj lingvoj k kulturoj, naciaj kutimoj k tradicioj. Por ili esperanto estas ilia ĉefa lingvo k la naciajn lingvojn ili rigardas nur kiel helpajn. Ili rifuzas partopreni en iu ajn nacibatalo k agnoskas kiel necesan k profitdonan al la ekspluatataro nur la klasbatalon kun la celo forigi la klasojn k la naciecojn k ĉian ekspluaton. Ili subtenas ĉion, kio helpas malaperigi la diferencojn inter la popoloj k kondukas al racia mastrumado de l’ terglobo. Ili opinias, ke ĉio, kio miksas k lutas la popolojn, faras bonan homaĵon.
La sennaciistoj bazas sian konvinkon sur la konstato, ke la racio, kiu inventas k konstruas, estas la sole taŭga bazo, sur kiu povos stariĝi tutmonda kulturo. Ili tamen ne kredas, ke ĉiuj homoj povos baldaŭ akiri menson, en kiu superregus la racio. Ill scias, ke la sento estas granda forto, tre efika instigilo, ke la mitoj ludis grandan rolon en la Historio. Se homoj povas prezenti al si la sennaciismon, la mondunuiĝon nur kiel novan miton, simila al la patrio, tio ne tre domaĝas. La konsciaj sennaciistoj sekve ne forpuŝas de si homojn, kiuj estas ĉefe kaptataj de la entuziasmo por granda, nobla idealo. Tro ofte la racio estis metata je la servo de l’ mistiko; kompense ni metu la mistikon je la servo de l’ racio.
Sed estu nenia miskompreno: ni havas la firman konvinkon, ke nur la ekspluatata klaso, la proletaro, povas esti la historia forto, kiu starigos sennaciecan, senekspluatan socion. Ne pro tio, ke la proletoj estas esence diferencaj de la burĝoj, sed tial ke ilia klasbatalo por emancipiĝi instigas ilin al mondskala unuiĝo, k samtempe devigas la ekspluatantojn senĉese pliperfektigi, pli raciigi la produktorimedojn. Kie la salajroj estas malaltaj, kie la laboristoj konsentas vivi en tre mizeraj kondiĉoj, tie la mastroj ne havas instigon por instali maŝinojn k raciigi la produktadon.
Mondmastrumado preparas la grundon por mondkulturo, kulturo, kies substrato (13) estu la racio.
Tio ne signifas, ke la homoj fariĝos ĉiuj sammodelaj. Kreiĝos certe ia unueco en la spiritostato k karaktero de l’ homoj. Foriĝos la naciaj apartaĵoj, sed daŭre ekzistos individuaj diferencoj. Kaj tial ke la homoj havos la eblon kontakti kun ĉiuj mondpartoj, havos plurajn horojn liberajn ĉiutage k povos ilin dediĉi al persona laboro, al individua kulturo, oni povas prave konjekti, ke el tio rezultos fortaj individuoj kun originalaj pensoj k sentoj, kiuj esprimiĝos en diversaj artoj, kompreneblaj k senteblaj en la tuta mondo.
3. LA POZICIO DE LA SENNACIISTOJ ANTAŬ LA ESPERANTO MOVADO
a) Antaŭ la burĝa movado
Kio karakterizas la sennaciismon, tio estas ĉefe ĝia agnosko pri la grandega rolo, kiun ludas en la mondo la artefaremo. Tia kapablo faris el la homo la reĝon super la aliaj animaloj. La homo adaptas la naturon al si, dum la besto devas adaptiĝi al la naturo. La sennaciistoj sekve ne neas la grandan forton, kiu kuŝas en la volo de l’ homo. Ili sendube scias, ke li ne povas liberiĝi el sia propra pezo, aŭ salti for de sia ombro. Tamen, la limigita spaco, sur kiu agas la homo, estas relative larĝa. Lia volo sekve povas fari grandajn verkojn. Tial ni kredas, ke la «fatalaj leĝoj» de l’ historio estas nur relativaj.
Unu el la plej belaj k revoluciigaj inventoj de l’ homo estas la artefarita lingvo. Esperanto estas mirinda ilo, kiun neniu homo ankoraŭ scipovas plene utiligi. Eĉ la aŭtoro mem ne kapablis apliki ĉiujn ĝiajn latentajn riĉojn. Zamenhof estis pioniro. La ĝenerala aplikado de lia verko havos nekalkuleblajn sekvojn.
Kompreneble, tial ke lingvo estas ilo, ĝi povas esti utiligata por plej diversaj celoj. Aviadilo ankaŭ povas servi por ĵeti bombojn sur urbon aŭ por provizumi neĝsieĝatajn observejojn. Tamen estas tre grava la ekzisto de multnombraj aviadistoj, eĉ la militistaj. Same estas profite por la progreso, se burĝaj esperantistoj akiras lerton en la uzado de l’ lingvo. La sennaciistoj sekve neniel ĉagreniĝas, kiam ili konstatas prosperon en la burĝa esperanta movado.
Sed evidente la sennaciistoj rekomendas al la laboristaj esperantistoj, ke ili elspezu neniun tempon k monon por subteni la neŭtralan esperantan movadon, sed dediĉu siajn tutajn fortojn por meti esperanton je la servo de l’ proleta klaso k tute speciale je la servo de l’ sennaciismo.
b) Antaŭ la laborista movado
La ĉi supre eldiritaj ideoj ne estas tute novaj. Ili estas eĉ iel aplikataj jam de dek jaroj en la kadro de Sennacieca Asocio Tutmonda. Tial ke tiu organizo celas arigi la klaskonsciajn proletajn esperantistojn el ĉiuj tendencoj, la sennaciistoj subtenas ĝin k ne celas iel ajn konkurenci. Ili nur postulas en SAT la samajn rajtojn kiel la internaciistoj. En la kadro de tiu senpartieca, supertendenca Asocio ili batalas por la unueco de l’ laborista esperanta movado k kontraŭ ĉiaj provoj meti ĝin sub la kaŝan aŭ malkaŝan gvidadon de ia ajn partio.
La sennaciistoj havas la konvinkon, ke la praktika aplikado de esperanto en organizo kiel SAT, kies strukturo estas sennacieca, estas tre taŭga grundo por dissemi la sennaciismon. Tial ili kontraŭus eĉ eventualan provon trudi oficiale al SAT sian propran ismon. La unueca organizo de l’ prolet-esperantistoj devas resti malfermata al ĉiuj internaciistoj, por ke ili povu konatiĝi kun pli racia k konsekvenca aplikado de esperanto en la organizado de l’ estonta socio.
Fermitan sekton, apartigitan de la cetera klasbatala laborista movado, la sennaciistoj ne celas formi. Ili nepre volas resti en intima kontakto kun ĝi. Partopreni ĝiajn batalojn, kiam ili fakte estas klasaj k sekve liberigaj. Tiom longe, kiom esperanto estos praktikata de nur kelkaj dekmiloj – eĉ centmiloj – da homoj en la tuta mondo, la sennaciistoj ne pretendas formi partion, sed nur konsistigi tendencon en la laborista movado. Ili sekve povas eĉ aparteni partion en kiu estas permesite priparoli k defendi la novan ismon.
La sennaciistoj scias, ke jam ekzistas en la laborista movado obtuza tendenco al sennaciismo. La organizo nomata La Industriaj Laboristoj de l’ Mondo (angle I.W.W.), kiu naskiĝis en Usono k kies anoj suferis multajn persekutojn, havas en sia programo premison pri sennaciismo. En ĝi ja estas parolite pri universala unuiĝo, kio signas, ke en la spirito de la fondintoj la koncepto pri nacioj estis malforta. Sed, kompreneble, tial ke tiu organizo ne okupiĝis pri solvo de la lingva problemo, estas tute nature, ke tiu tendenco povis resti nur en embria stato.
La sennaciistoj sekve vidas en la laborista esperanta movado la plej taŭgan grundon por dissemi siajn ideojn. Tial ili deziras ĝian unuecon, kiu estas kondiĉo por ĝia sukceso.
La sennaciistoj vokas al la laboristoj el la tuta mondo:
Lernu esperanton! Esperantistoj sennacieciĝu!
La Sennaciista Frakcio
el membroj de Sennacieca Asocio Tutmonda.
SENNACIISMO
(Tiu artikolo aperis en »Renovigo«, Meksiko, n-roj 40-41-42-43, oktobro-novembro 1941, januaro-februaro 1942).
La termino per si mem estas tute klara: ismo, laŭ kiu ne ekzistus nacioj k sekve ĉiuj homoj sur la tero estus samregnanoj, mondcivitanoj.
Sed tia ismo estas sensencaĵo, kredeble pensos legantoj, ĉar nacioj ekzistas k ignori ilin ne eblas. La nacioj ja estas realaĵo, bedaŭrinde! Malsanoj ankaŭ ekzistas k tamen neniu – krom eble kuracistoj – deziras, ke oni ĝoju pro tio k penadu por ilin eternigi.
Nacioj ekzistas k ĝuste pro tio la homaro malsanas, elspezante nekalkuleblan kvanton da energio k materialo por detruaj, mortigaj celoj. Sed regnestroj, ambasadoroj, generaloj k similaj parazitoj profitas ilian ekziston – simile al la kuracistoj, kiuj havas komfortan vivon dank’ al la ekzisto de malsanuloj.
Kompreneble neniu kuracisto volus eldiri publike sian deziron, ke estu sufiĉe da monhavaj malsanuloj, por ke li povu enspezi grandan honorarion. Ĉiuj ja volonte asertus, ke ili deziras la kiel eble plej rapidan resaniĝon de siaj pacientoj.
Same ĉiaj registoj k regaspirantoj asertas, ke ili klopodas por starigo de surtera paco k tiucele penadas por ekvilibrigi la fortojn de la nacioj per armado k aliancoj. Diplomatoj trovas en tio agrablan okupon k ĝuas plezuron, sciante, ke en la ĵurnaloj el la tuta mondo oni raportos pri la intertraktadoj, kiujn ili faras kun siaj kolegoj alinaciaj.
Kaj tial ke tiaj intertraktoj neniam sukcesis eviti militojn, ĉiam troviĝas ruzaj registoj, kiuj de tempo al tempo, faras proponojn, por aliigi la ludon, kun la celo malebligi, ke la popoloj ekkomprenu, ke ili mem estas nur la peonoj de tiu fia ŝakludilo internacia. La lasta tia trompo estis la starigo de Ligo de Nacioj, kio havis nur kiel rezulton doni oficojn al miloj da parazitoj k kaŭzis la elspezon de miliardoj da ormoneroj.
La Ligo de Nacioj estis subtenata de ĉiaj internaciistoj. Ili kritike rekomendis nur kelkajn modifojn en la strukturo de tiu institucio. Etimologie k historie la internaciismo ja estas nur iu politika sistemo, celanta trovi juran kompromison inter la naciismo k la postuloj de la ekonomio, kiun senhalte evoluigas la progresoj de l’ tekniko (rezulto de la homa elpenskapablo, kiu mem rezultas de l’ homa volo). La sennaciistoj sekve opinias, ke la internaciismo estas nur paliativo, kiu tute ne garantias daŭran pacon.
Sed kio povas esperigi, ke la sennaciismo iam efektiviĝos? sendube pensos legantoj. Esperigaj konsideroj estas jenaj: la nacioj signas nur stadion en la historia procezo; ili eĉ jam nun konsistigas ian anakronismon, rilate al la malvolviĝo de l’ tekniko, kiu tendencas pli k pli malgrandigi tempe la distancojn. Kaj tiu procezo ne haltas. Fakulo eldiris antaŭnelonge, ke post 20-30 jaroj la aeroplanoj rakete funkcios, flugos tra la stratosfero k rapidos po 1.500 km. hore k eĉ pli. La aŭtoj veturos sur apartaj vojoj k ilia rapido hora estos almenaŭ 150-kma. Fervojoj estos utiligataj nur por transporti materialojn k la pasaĝertrafiko longdistanca okazos per aviadiloj. La tutmonda trafiko pli k pli intensiĝos k tia stato grade sentigos la bezonon de komuna lingvo. Tiam esperanto havos pli k pli favoran grundon por sia enplantiĝo. Laŭgrade kiel la artefarita lingvo disvastiĝos, samgrade la propagando por sennaciismo fariĝos pli facila k efika. . .
Nuntempe la sennaciismo, kiel historia faktoro, ekzistas nur embrie. Ĝi trovis, antaŭmilite, favoran grundon en la esp-a organizo Sennacieca Asocio Tutmonda. Tiu asocio, same kiel Universala Esperanto-Asocio (14), estas sennacieca laŭ sia strukturo, tamen ne sennaciista. Ambaŭ organizoj ignoras la naciojn, sed ne havas kiel taskon propagandi sennaciismon.
Tial ke la sennaciisma movado nunepoke neniel povas praktike influi sur la eventojn, ties anoj povas havi nur unu celon: ĉiel provi ne viktimiĝi per naciecaj frenezaĵoj. La sennaciistoj opinias, ke estas tute normale, ke patriotoj diverslandaj buĉu unuj la aliajn, k ili sekve neniel celas malebligi tion. La nacioj ekzistas por la registoj k regaspirantoj k per la amaso da naivaj patriotoj. Se la sennaciistoj atentus nur sian racion, ili dirus: ju pli da naciistoj buĉas sin reciproke, des pli bone. Sed ilia koro kompatas al la trompitoj, kiuj mortas por la gloro de malmultaj naciprofitantoj.
La ekzisto de nacioj estas la plej terura plago de la homaro. La tekniko tendencas unuigi la mondon, sed la homa menso ĝenerale ne evoluas laŭ sama rapido. La sennaciisma propagando celas restarigi la ekvilibron en la historia procezo.
Ĉe prezento de tezo pri sennaciismo oni ĝenerale renkontas nur indiferenton, miron aŭ pasian nekomprenemon. Kaj se iu naciisto tamen kapablas bridi sian indignon k konsentas diskuti, li proteste emfazos, ke la amo al la patrio estas tiel natura sento, ke tute ne eblas ĝin ignori k sekve, ke la sennaciismo estas kontraŭnatura, estas monstraĵo neniel konsiderinda. . .
En la okazo, ke nia patrioto estas klera homo, li tiam citos la aŭtoritatan opinion de multaj famuloj, kiuj donis belformajn difinojn pri patriotismo. Da tiaj mi kolektis almenaŭ kvindek el diversaj lingvoj.
Se temas pri internaciisto, tiu certe ne preterlasos la okazon citi almenaŭ la opinion de la fama oratoro franca Ĵores (Jaurès) k tiun de Lenin. En sia verko La Nova Armeo, parafrazante diron de la angla filozofo Bekn (Bacon): «iom da scienco malfortigas la kredon je Dio, multe da scienco ĝin fortigas», Ĵores diris: «iom da internaciismo malfortigas la patriotismon; multe da internaciismo fortigas ĝin».
Kaj en la Kompleta Verkaro de Lenin, volumo 13-a, pag. 342 de la franclingva eldono, oni povas legi jenon: «En milito reale nacia la vortoj defendo al la Patrio’ ne estas trompo k ni tute ne kontraŭas ilin».
Ĉe la konstato, ke naciistoj k internaciistoj interkonsentas pri la esenco de la demando k nur disputas pri nuancoj k aplikado, oni tuj emas pensi, ke la sennaciismo estas fantazia teorio, kiu malatentas objektivaĵojn. Kaj tamen mi ne timas aserti:, ke fakte nur ni, sennaciistoj, prikonsideras la problemon pri mondpaco laŭ ĝia reala aspekto. Ni krome asertas k povas pruvi, ke la nacieca sento estas artefarita, rezultas de edukado: el ĉiu ajn infano oni povas fari ĉu meksikan patrioton aŭ usonan, nikaragvan, ĉilan, anglan, japanan ktp.; same kiel el la sama infano oni povas fari ĉu kristanon aŭ islamanon, budaanon ktp.
La «natura» amo al la loko, kie oni naskiĝis, kie estas entombigitaj la prauloj estas limigita al tre malvasta regiono k neniel al tuta lando. . .
Ĉar mi estas ankoraŭ en Meksikio, apoge al mia aserto, mi mencios faktojn, kiuj rilatas al tiu lando. Antaŭ kelkaj monatoj aperis en la grava ĵurnalo «El Universal» serio da artikoloj de profesoro Angel M. Korso (Corzo) kun jena titolo: La Problemo Indiĝena k la Nacieco. En tiu longa studo mencie svarmas faktoj, kiuj senintence apogas mian tezon. Bedaŭrinde la amplekso de la esp-a parto de «Reno» ne permesas al mi fari citojn. Mi do limigos min substreki du tre signifajn asertojn de la menciita profesoro : 1) la meksika nacieco ankoraŭ ne ekzistas en la menso de milionoj da indiĝenoj analfabetaj; 2) en Meksikio oni povas kalkuli 80 naciecojn.
Solve al tiu problemo la internaciistoj de la Moskva konfesio proponas la starigon de Unuiĝo de Respublikoj lndiĝenaj de Meksikio kun konsekvenco, ke la dialektoj (60) estu konservataj, ke la moroj estu respektataj; unuvorte, ke la 80 naciecoj estu eternigotaj. . .
Profesoro A. M. K. prave ridindigas tiun Lenin-Stalinan vidpunkton. Li argumentas, ke ne eblas klerigi la indiĝenojn per ilia respektiva dialekto, ke, ekz-e, estas tute neeble traduki klasikajn verkojn en «otomi».
Estas interese rimarki, ke tiurilate la sennaciistoj konsentas kun la meksike naciista profesoro. Lia vidpunkto fakte estas imperialista, sed ĝi pli kongruas kun la historia evoluo ol tiu de l’ bolŝevista internaciismo, kiu fakte estas konservativa, por ne diri reakcia. «Sen lingva unueco ne povas realiĝi la meksika nacieco», prave diras profesoro A. M. K.
Same la sennaciistoj opinias, ke mondregno ne povus ekzisti, glate funkcii, sen mondlingvo. Antaŭ 13 jaroj, en la kvina ĉapitro de La Laborista Esperantismo, mi ja skribis jenon: «. . . propagandi sennaciismon al malsamlingvanoj estus same malsaĝe, kiel instrui beletron al analfabetoj.»
Tamen, estas fakto, ke kelkajn jarojn poste, nia propaganda broŝuro, Manifesto de la Sennaciistoj, estis tradukita k eldonita en franca lingvo, poste en angla, k nunjare argentinaj samideanoj aperigis ĝin hispanlingve. Tion mi mem ne konsilis, sed la tradukintoj sinpravige klarigis, ke per tiuj nacilingvaj eldonoj ili celas varbi al esperanto personojn, kiuj revas pri mondpaco k tamen ignoras la lingvan demandon.
Esperanto ja ekzistas, vivas. Per tiu artefarita, do sennacieca, lingvo mi mem povis interrilatiĝi kun homoj el ĉiuj mondpartoj; k jam de preskaŭ ses jaroj migras mi ĉirkaŭ nia relative malgranda planedo, rilatante nur kun esperantistoj. Laŭsperte mi do scias, ke oni povas interfratiĝi kun homoj el ĉiuj rasoj. Eĉ en Ĉinio k Japanio mi sentis min hejme kiam mi estis inter samideanoj. El tio mi rajtas konkludi, ke la sennaciismo ne estas fantazia teorio, kiel asertas filistroj aŭ individuoj, kiuj havas personan intereson en la eterniĝo de l’ nacioj. Mi aludas al regnestroj, ambasadoroj, konsuloj, generaloj, regaspirantoj k similuloj. Tiuj parazitoj ordinare ne viktimiĝas dum milito k ĉiam sekurigas al si agrablan, komfortan vivon per la mizero k morto de malaltranguloj.
Kiuj celas starigi pacon surtere k tamen volas konservi la nacian suverenecon, tiuj similas al kuracisto, kiu provus resanigi pacienton k ne atentus pri la kaŭzo de lia malsano. Militoj certe okazos, tiom longe, kiom, ekzistos suverenaj nacioj; tiom longe, kiom la riĉaĵoj de nia planedo ne estos dispone al ĉiuj popoloj.
Kiam oni konsideras la nunan malvolviĝon de la tekniko, tiam ne necesas esti fakulo, por tuj kompreni, ke ĉiuj homoj povus ĝui bonstaton, komforton, se la produktofortoj ne estus utiligataj por detruaj celoj.
Lastatempe ĵurnaloj raportis, ke Britio, elspezas ĉiutage 11 milionojn da pundoj por militaj celoj. Kiom da markoj elspezas Germanio? Kiom da dolaroj, Usono? Kiom da jenoj, Japanio? Kiom da energio k materialoj estas tiel misuzataj sur la tuta tero? Mi ne povas respondi tiujn demandojn. Sed ĉiu penskapabla homo tamen tuj klare ekvidas, ke, se la homaro ne estus naciece malsana, ĝi povus vivi bonstate k pace.
La naciismo aŭ patriotismo (mi ĉiam uzas tiujn du terminojn kun la sama senco) estas la plej potenca k efika ideoforto de nia epoko. Ĝi ne ekzistis en tia grado antaŭ unu jarcento k rezultas de edukado – la vorto dresado estus eĉ pli ĝusta. – La patriotoj estas iaj fanatikuloj, kiuj similas al la mezepokaj religiuloj el Eŭropo. Same kiel religia kredulo ĉiam estis preta mortigi anojn de alia religio, tiel same la patriotoj volonte mortigas patriotojn de aliaj patrioj, kvankam tiuj povas esti iliaj samreligianoj.
La naciismo estas tiom efika ideologio, ke per ĝi la malmultaj naciprofituloj en ĉiu nacio facile atingas, ke la popoloj faru la plej grandajn oferojn, kiam la nacia suvereneco estas minacata. En tempo kiam regas senlaboreco k mizero en iu lando, tiam la koncerna registaro kutime diras, ke la nacia buĝeto absolute ne povas solvi tiun problemon, ke la nacio bankrotus ktp. Sed se la interesoj de la reganta klaso estas minacitaj, tiam la buĝeto ŝveliĝas ĝis atingo de astronomiaj nombroj. La prezidanto de la plej sensignifa respubliko volas ja daŭre prezidi; la suvereno de la plej eta reĝlando volas ja daŭre reĝi; k la ambasadoroj de la plej mizera lando volas reprezenti ĝin en aliaj landoj k tie vivi kiel princoj.
Feliĉe la naciismo portas en si mem sindetruan ĝermon, nome la imperialismon. Kiam nacio akiras la senton, ke ĝi superas la najbarajn naciojn, tiam ĝi emas aneksi: parton de ili aŭ eĉ ilin entute. Tial, ĉiam estis «subpremataj nacioj». Kaj la malgrandaj povas ekzisti, nur tial ke ili kvazaŭ ludas la rolon de bufro inter la grandaj. Tia estis, ekzemple, la kazo de Belgio, Luksemburgio k Nederlando rilate al Britio, Francio k Germanio.
Ĉiu regnestro estas potencavida k sekve ĉiam deziras pligrandigi sian regnon. Ĉiu prezidanto avidas prezidi super kiel eble plej granda nombro da regatoj aŭ da partianoj. Inter patrio k partio ekzistas multaj similaĵoj, esence ili estas samaj aparatoj, tial ne malofte okazas, ke en la sama lando malsampartianoj buĉas sin reciproke, kiel faras malsamnaciaj patriotoj.
Ni tre klare konscias pri tio. Tial en nia organo Herezulo (15), inter ĝiaj gvidpunktoj la sesa diras, ke la sennaciistoj «luktas kontraŭ ĉian gvidistecon – kio ne signifas malakcepton al ĉia gvidado».
La homaro ne ĝuos pacon, tiom longe, kiom regavido ne estos bridata ĉe la homoj. En sennacieca mondregno la organizproblemo ne plu estus politika, sed teknika. La teknikuloj estus elektataj per konkurso, kontrolata de samfakuloj. Kaj la problemo tiam solvenda estus kiel eble plej racie utiligi la riĉaĵojn de nia planedo profite al ĉiuj homoj senescepte.
Se mi emus sofiste argumenti, kiel ordinare faras politikuloj, kies ĉefa celo estas akiri la regadon en sia propra nacio, mi dirus, ke la sennaciismo estas la plej bona speco de patriotismo, tial ke la bonstato de l’ grandega plimulto da patriotoj el la tuta mondo povas ekzisti nur, se malaperis la nacia suvereneco.
Dume la sennaciistoj havas la senton vivi en granda frenezulejo; sed de tio ne sekvas, ke ankaŭ ili devas bleki patriote kiel la naciecaj frenezuloj. . .
Meksiko 5.-l0.-41.
— E. Lanti.
POSTULATOJ SOCIOLOGIAJ
Kiuj sincere deziras agadi, por ke la Homaro evoluu ĝis stato de harmonia kunvivado, tiuj povas nur konsenti pri jenaj postulatoj:
1
En la homa cerbo ekzistas du ĉefaj tendencoj: la mistike spekulativa k la raciema. La ĝisnuna regado de dinastioj, eklezioj, oligarkioj k partioj signas la precipecon de la unua tendenco super la dua. Sed jam nun ne mankas motivoj, kiuj povas esperigi, ke finfine la raciema tendenco superregos la mistikeman.
2
En la nuna stato de la scienco k tekniko ĉiuj homoj povus ĝui higiene komfortan vivon, laborante nur tri-kvar horojn ĉiutage.
3
La plimulto da homoj malbonstatas, tial ke nekalkuleble granda kvanto da energio k materialo estas uzata por milite detruaj celoj, por produkti luksajn aŭ nenececajn aferojn, k pro la ekzisto de multnombraj parazitoj: regnestroj, ministroj, ambasadoroj, konsuloj, militistoj, ekleziuloj, tradukistoj, makleristoj, servistoj ktp., ks.
Tian staton kaŭzas la ekzisto de nacioj, aŭ suverenaj ŝtatoj, k neadekvato al la nuna produktokapablo teknika.
4
Nacioj ekzistas pro la reg- k potencavido de relative malmultaj homoj, pro la riĉaĵavido (alispeca potencavido) de aliaj, k la nescio, inertemo aŭ stulto de l’ plimulto.
5
Por malebligi la malbonfaron de la reg- k potencavide, raciuloj, teknikuloj – k ne politikistoj k spekulaciistoj – devas organizi k gvidi la socian vivon per laŭcela mastrumado super la naturaj riĉaĵoj de nia planedo.
Tiuj teknikuloj estu konkurse elektitaj de kompetenta ekzamenantaro el samfakuloj.
6
Kiu konsumas k nenion socie utilan produktas, tiu estas parazito k devas esti traktata kiel ŝtelisto: ĉia paraziteco estas malmorala k nepre kondamninda.
7
Ĉio rilatanta al iu ajn prefero individua pri io ajn (ekz-e, laboroj aŭ servoj por preĝejoj, tombejoj [kulto al putranta karno], organizado de sportaj konkuroj ks.; ĉio kio rilatas al lukso aŭ modo ks.; tio estu produktata k prizorgata de la interesiĝantoj mem, post ilia deviga labortempo komunuma.
Necesas ja fari diferencon inter akcesoraĵoj k tio, kio estas nepre necesa por certigi higiene komfortan vivon al ĉiu homo.
8
En la evoluo de l’ homa gento manlertiĝo signis grandegan progreson. La kapablo lerte manipuli ilojn estas nemalpli konsiderinda ol tiu, ekz-e, pri kalkula operacio. La koncepto pri «manlaboristo» k «intelektulo» sekve devas perdi sian ĝisnunan signifon: ekde sia deksepa aŭ dekoka jaro ĝis sia kvindekkvina, ĉiu sana homo estu devigata manlabori almenaŭ unu aŭ du horojn tage.
Tia korpa ekzercado povas nur bonefiki sur homojn, eĉ sur tiujn kun genia intelekto.
9
Ĉiu homo havas nature la rajton k sekve devus havi la eblon malvolvi ĉiujn siajn latentajn kapablojn. Tiucele ĝi povu ĉeesti kursojn en ĉiu ajn lernejo aŭ universitato.
Se ĉiu homo havus tian eblon, tiam, rilate al konkurse akireblaj postenoj, ne povus temi pri supereco de iu ajn raso, sed nur pri individuaj kapabloj, ekzistantaj, laŭ pli malpli granda proporcio, en ĉiu raso.
10
Duagradaj k superaj lernejoj estu en kiel eble plej intima kontakto kun produktejoj k ambaŭ (lernejoj k produktejoj) konsiderataj kiel fakoj de sama organizo.
11
En sia agado la homoj estu ĉiam gvidataj de konsidero pri ŝparo k boncela utiligado de energio k materialo. Kaj ilia persona konduto estu tia, ke ĝi certigas glatajn rilatojn kun la proksimuloj.
12
Pri fabrikado k posedo de armiloj povu decidi nur respondeca mastrumaparato raciula.
Tiuj postulatoj – por mi preskaŭ aksiomoj – havas kiel konsekvencon la neceson de: a) universala aparato ordiga k kontrola, kiun volonte mi nomus Polico, laŭ la etimologia senco de l’ vorto; b) universala mono, ĉiam k ĉie samvalora k neinterezoproduktipova; c) universala lingvo; ĉ) universalaj kalkuliloj k mezuriloj; d) universalisma edukado eŭgenika, kiu tamen ne celus unutipigecon, sed, male, la malvolvon de ĉiuj normalaj individuecoj; edukado, kiu malvolvus en la homa cerbo la racian tendencon malprofite al la mistika, k vekus, stimulus k firmigus en ĉies koro senton pri justo, ordo, respondeco, k, plie, pri toleremo rilate ĉion, kio ne estas esenca por certigi materian bonstaton al ĉiuj homoj.
Ekzistas ja en la homa naturo pli malpli forta emo al revado k fantazio. Eble la vera saĝo homa postulas, ke iafoje oni ne kondutu tute . . . saĝe. En racie mastrumata socio, poetoj k artistoj ekzemple havus la rajton fantazii k kaprici laŭplaĉe.
Klarigcele: Ne forpasos multaj jardekoj, ĝis mondmastrumado estos ebla objektive; sed tiam malebligos ĝin la subjektiva forto, nacieca. Oni ja povas konstati la daŭre kreskantan malekvilibron inter jenaj du faktoroj: 1) homa menso intensege saturata je nacieco; 2) daŭra malvolviĝo de la scienco k tekniko, kies rezulto, inter aliaj, estas tempe malgrandigi la distancojn. Tia stato de malekvilibro povos tute kaosigi la socian vivon k minaci je pereo la normojn de civilizo.
Nova socio racia ne povas stariĝi mirakle el la kaoso. Necesas jam nun laŭcela pioniragado de homoj, kiuj akiris klaran komprenon pri la realaj kaŭzoj de milito k socia malordo, k, plie, kapablaj anticipi. Tiaj anticipuloj devas organize grupiĝi kun la celo konsistigi dinamikan forton, kiu kapablas bonefiki sur la statikan amason, kiu sopiregos savon el la kaoso, kiam tiu estos atinginta sian apogeon.
La formiĝo k organiziĝo de malplimulto el dinamikuloj povas okazi nur per la praktikado de esperanto kun homoj el ĉiuj mondpartoj k la aneco en sennacieca organizo. La dinamikuloj ja devas esti kapablaj anticipi ne nur idee, sed ankaŭ sente.
Unuvorte k konklude, necesas la kreiĝo de ia patriotismo planeda.
(25.-11.42)— E. Lanti.
LETERO PRI LA KVAZAŬAJ <
direktita al F. A. arkitekto en Meksiko
5-11-1942.
Altestimata. Samideano, kelkrilate malsamidea, sed certe samcela!
Bonvolu ne kredi, ke mi nun emas ŝerci per tiu komenco iom stranga. Mi tiele nur celas altiri vian atenton al tio, ke por povi reale interkompreniĝi, necesas nepre havi saman komprenon pri la vortoj uzataj k tio estas malfacila, tial ke ne ĉiuj havas la saman signifon. Iu aŭtoritata lingvisto eĉ diris: «. . . vorto neniam havas tute la saman signifon por du malsamaj personoj, nek por la sama persono en du malsamaj momentoj.»
La fakto, ke mi aldonis la kvalifon «kvazaŭaj» al miaj aksiomoj, estas pruvo, ke mi bone konscias, ke ili ne povas esti tiaj por ĉiu ajn. Mi ja scias, ke aksiomo estas «vero evidenta per si mem», k miaj asertoj estas tiaj eble nur por mi sola, Sed kiu povus pruvi, ekz-e, ke la matematika aksiomo: du kvantoj egalaj je tria kvanto egalas inter si, estas «evidenta vero» por ĉiu homo? Ekzistas ankoraŭ sovaĝuloj, kiuj apenaŭ povas kalkuli ĝis dek! k inter kleruloj, la abstraktokapablo tre varias: kio estas evidenta por Ejnstejn, tio estas tia nun por proksimume 50 homoj en la tuta mondo.
Cetere, en «La Laborista Esp-ismo», pĝ. 22, mi jam menciis la opinion de l’ matematikisto Poinkare, kiu diris, ke la geometriaj aksiomoj estas nur oportunaĵoj, t.e., ke oni ne devas ilin konsideri kiel absolutajn verojn. . .
Nu, sufiĉas, ke vi sciu, ke miaj asertoj pri konstruado de racia socio estas por mi aksiomecaj.
Kaj nun mi respondu vian demandon pri «Nacio k Ŝtato». Mi mem ne faras diferencon inter la du terminoj. Sed mi scias, ekz-e, ke Prudon vidis en Francio 12 naciecojn. Kaj en la serio da artikoletoj, kiuj aperis en Renovigo, mi menciis la opinion de profesoro Angel M. Korzo, kiu vidas en Meksikio 80 naciecojn. Se vi havas tempon k emon, vi bonvolu legi, aŭ relegi, tiun verkaĵeton k pli facile vi komprenos, kion mi konsideras aksioma.
Vere mirigas min via aserto, ke ĉiu ajn komprenas pri kio temas, kiam oni diras la vortojn «hispano, franco, negro aŭ planto». Ĉu, ekz-e, ĉiu basko, ĉiu kataluno konsentas esti nomata «hispano»? Antaŭ ĉi tiu milito, ekzistis en Francio relative forta movado por la sendependiĝo de Bretonio, aperis tiucele 7 gazetoj en bretona lingvo: k certe tiuj bretonoj ne volas esti nomataj «francoj».
Etimologie, nacio ja rilatas al naskiĝejo, kiel patrio, al la loko, kie vivis k entombiĝis la gepatroj. Nu, ĉe mia klaso (17), en Parizo, dufoje mi havis po unu negra lernanto. Ambaŭ naskiĝis en Francio k iliaj gepatroj estis «francoj». Samtempe mi ankaŭ havis ĉinan lernanton, kiu naskiĝis en Parizo k tamen ne estis «franco», tial ke liaj gepatroj ne klopodis per akiri la francan civitanecon. Sekve ? ! . . .
Mi ne faras diferencon inter ŝtato k nacio, tial ke la historio instruas, ke estas la ŝtatoj mem, kiuj, dum la daŭro de jarcentoj, kreis la nunajn naciojn. Estus eĉ nemalfacile starigi tezon, laŭ kiu ne ekzistas esenca diferenco inter patrio k partio, k el la okazoj, kiujn vi mem travivis en Hispanio, oni povus kolekti faktajn argumentojn apoge al tiu tezo. . .
Miaopinie, la naciismo, same kiel la rasismo, estas nur demagogia agitrimedo lerte uzata de regaviduloj. Ĉiu tiaulo preferus esti prezidanto super unumiliona popolo mizera, ol duaranga civitano en centmilionhoma regno, kie ne estus mizeruloj. Kaj estus vera miraklo, se la ambasadoroj de, ekz-e, Honduraso, Gvatemalo, Nikaragvo, Salvadoro, Paragvajo k. s. nacietoj konvertiĝus al la sennaciismo. Pravas la popoldiro, ke ĉiu ajn preferus esti kapo de muso ol vosto de leono. Ĉiu ajn naciista agitado fakte ne havas alian celon ol doni regpostenon al iuj politikuloj. Kaj la naiva popolo facile lasas sin trompi de laŭtvoĉaj demagogoj. La registoj de la ĉifonulriĉa Ĉilio eĉ sukcesis atingi, ke iliaj regatoj fieras pro sia mizero. Ĉiujare ja okazas tie «Fiesta del Roto Chileno» (18). Tiam oni kanonpafas, hisas la nacian standardon, bruigas la sonorilegojn, ktp. En Meksikio oni povas fari similajn konstatojn.
Mi opinias, ke la marksismo eraras en tio, ke ĝi pretendas klarigi ĉion per la ekonomio. Laŭ tio, kion mi povis observi k noti, mi emas konkludi, ke la ekonomio ne estas faktoro en la socia vivo sed nur kondiĉo, kiun utiligas regaviduloj. La reg-potencavido ĉiam estis ĝis nun la decidiga faktoro en la historiaj cirkonstancoj. Nu, ni konsideru, ke dum la lastaj 150 jaroj proksimume la vivkondiĉoj pli aliiĝis ol dum la tri aŭ kvar mil jaroj antaŭaj. Kaj tiu procezo ne haltos; male, ĝi tre verŝajne pli akceliĝos. Krome, ni ne malatentu la fakton, ke ĝenerale la scienculoj, la inventemuloj, ne estas reg- sed sciavidaj. Serĉi, observi, eksperimenti, estas ĉe ili pasio. Tiajn homojn mi nomas teknikuloj, kontraste al la regaviduloj aŭ politikistoj.
Tamen, inter ĉi tiuj lastaj ekzistas kelkaj, pri kiuj oni povus iel diri, ke ili estas teknikuloj en la . . . agita fako (la vorton agiti mi uzas laŭ la 3-a difino en P.V.). Certe Musolini k Hitler estas majstroj en tiu demagogia arto. Cetere, ili povis lerni de la bolŝevistoj. Kaj Lenin mem ŝajne lernis de la jezuitoj, ĉar li rekomendis la ĉiarimedecon. La rezultojn de tia «tekniko» ni nun vidas.
Tion mi diris, por emfazi la neceson havi tute saman komprenon pri la uzataj vortoj. Se mi sukcesis komprenigi al vi la sencon, laŭ kiu mi uzis la vorton «teknikuloj» en miaj «aksiomoj», eble vi konsentos, ke ne estas tute malsaĝe deziri, ke tiaj homoj anstataŭu la politikistojn en la tasko organizi k gvidi la ekonomian vivon. Kaj ĉu ne konvenas esperi, ke venos tago, kiam la popolo mem komprenos, ke ĝin bonstato dependas ĉefe de racia, bonorda mastrumado super la naturaj riĉaĵoj de nia planedo? Se tin tago alvenus, tiam la ĝisnuna rolo de la politikistoj estus finludita. Anticipe mi vidas ilin, kiel nun oni ĝenerale prezentas al si la sorĉistojn k antaŭdiristojn de l’ faraona epoko.
Se jam mi ne estus konvinkita pri la rolo, kiun devus ludi teknikuloj, min certe impresus la fakto, kiun, antaŭ tri tagoj, menciis G. A. Palma en «El Universal Grafico». Liadire, en Germanio, Britio, Francio k Usono estis antaŭ ĉi tiu milito po 8 aŭ 10 teknikuloj por 100 loĝantoj, dum en Meksikio estas nur 1. Sed ĉi tie pli ol ie ajn alie, mi kredas, svarmas politikistoj: k pri la vivnivelo de l’ popolo mi ne bezonas raporti al vi. . .
Tamen vi ne kredu, ke mi apologias la teknokration. Teknikulo ja povas ankaŭ politikumaĉi, simile, kiel ekzistis – k verŝajne ankoraŭ ekzistas – liberpensaj pastroj, kiuj tamen predikis elokvente religiajn dogmojn al la popolo. Mi celas la regadon de la . . . racikratio. Supozeble vi komprenas la signifon, kiun mi donas al tiu termino, netrovebla en P. V.
En la antikva Egiptio, teknikistoj konstruis piramidojn k mumiigis kadavrojn. Kaj nun en Meksikio, ekz-e, la «panteones» estas teknike bone prizorgataj, dum miloj k miloj da homoj estas senhejmaj. Kaj post ĉi tiu milito, kiu certe ne estos la lasta, la teknikistoj pri konstruado de maŭzoleoj por la «herooj» falintaj sur batalkampoj havos multe da laboro.
Lastatempe, mi vidis bildon pri marmora konstruo, kiu superstaras k protektas la dometaĉon, kie, en Gori, naskiĝis Stalin. Tio ankaŭ estas verko de teknikistoj, sed havas nenion komunan kun racia mastrumado socia. Miakomprene, ĝi esprimiĝas per miaj «aksiomoj»; k ŝajnas al mi facile pruveble, ke per ilia aplikado la mondo ne havus la funebran, dolorigan aspekton, kiun ĝi havas nun.
Tial ke mi parolis pri «universala aparato ordiga k kontrola, kiun volonte mi nomus Polico . . .» vi povis facile dedukti, ke mia tezo ne estas anarkisma. Tamen, ĝis 1914, mi estis anarkista kredulo. Sed la sinteno de Kropotkin, Grav k a. aŭtoritataj teoriuloj anarkistaj, rilate al la tiama milito (kiu jam devis esti la lasta), instigis min pensi per mia propra cerbo. Kaj tiam mi komprenis, ke, se fakte la Ŝtato estus la kaŭzo de ĉio malbona en la socio, tiam ne eblas klarigi, kial ĝi estigis, ĉar la homo ja ekzistis antaŭ la Ŝtato. Sed senŝtata socio restas por mi sopirinda, alcelenda . . . idealo. Vi do eraras, supozante, ke mi celas despotisman regadon de ia malplimulto da teknikuloj. Kaj se vi memorus la Statuton de SAT, kiun mi mem redaktis, certe ne venus tia penso pri mi. Por ke nia Asocio estu «demokrate» (mi metas la vorton inter ĉitilojn, tial ke necesas, ke mi klarigu mian komprenon pri ĝi: nur mi diru nun, ke la demokratio, kiel ĝi ekzistas en Meksikio, ekz-e, ŝajnas al mi malsprita ŝerco, groteska farso, ĉar pli ol la duono de l’ popolo estas analfabeta) por ke SAT estu «demokrate» gvidata, mi rediras, la kongresoj estis nur propon- k ne decidrajtaj. Okazis poste referendumo, kiun povis partopreni la tuta anaro. Samideano! favoru min, pensante, ke ni ne diskutas antaŭ publiko, kiu voĉdone devas decidi pri mia aŭ via vidpunkto. La teknikulo, t. e. la arkitekto, superregu la politikiston dum nia diskutado.
Vi certe eraras, dirante, ke la regsistemo, kiun mi rekomendas, estis «nedaŭra modo dum pasintaj jarcentoj». Cetere, neniam ekzistis mondregado unueca, k, miaopinie, ĝi estas nepre necesa, por certigi mondpacon. Plie, mi konfesas, ke eĉ nun la malvolviĝo de la tekniko ankoraŭ ne atingis la gradon necesan de aplikado, por ke povu funkcii mondregno. Lastatempe oni inaŭguris la «internacian» ponton de Suŝiate, sed malgraŭ tio ankoraŭ ne ekzistas fervojo, kiu kontaktigus Nov-Jorkon k Buenos-Aireson aŭ Rio de Ĵaneiron. Sed oni ne povas dubi, ke ne forpasos multaj jardekoj ĝis estos finkonstruitaj tiuj fervojoj. Antaŭ kelkaj tagoj, mi legis, ke la japanoj komencis konstrui kanalon sub la maro inter sia lando k Koreo... k estus superflue emfazi la rolon, kiun, post ĉi tiu milito, ludos la aviado. . .
Mi do anticipas la tagon, kiam mondregno estos objektive ebla; sed tiam malebligos ĝin la fakto, ke la menso de la homoj estas naciece saturita. Tiam la mondo estos en simila – mi ne diras: sama – stato kaosa, kiel Hindio, kiam vivis Budao, k Ĉinio en la tempo de Konfuco. Sed nunepoke mistikecaj rimedoj ne taŭgas, por eliri el la kaoso. Mi opinias, ke nur la Racio povas doni la solvon de l’ problemo. La teknikon, la sciencon generis la racio. Kaj tial la raciuloj devas anstataŭi la mistikulojn k politikistojn en la ordigo de socia vivo.
Ju pli mi observas la agadon de la Meksikiaj politikistoj k laboristaj gvidistoj, des pli mi konvinkiĝas, ke tiauloj faras absolute nenion efektive utilan. Kaj ĉiam viva restas en mia memoro la naiva entuziasmo de francaj laboristoj, kiuj kredis, ke en Francio oni baldaŭ ekkonstruos socialismon, tial ke Blum fariĝis ĉefministro. Eĉ en «Sennaciulo» esprimiĝis tiu kredo per la plumo de k-do K. (bona homo, tipografisto). Kaj mi mem forkuris el Parizo kun la tie forta antaŭsento, ke tiu revo dronos en sango, post ne tre longa tempo. Sed mia skeptiko igis min nesimpatia al K. k liaj samkreduloj.
Se mi sukcesis iomete komprenigi min, eble vi konsentos, ke ne ĝustas via opinio, ke la de mi rekomendita malplimulto da «dinamikuloj» povus regi nur despote. Mi male hipotezas, ke, en la kriza, kaosa tempo antaŭvidebla, la plimulto da homoj akceptus volonte la raciajn proponojn, kiujn farus teknikuloj, por eliri el la kaoso. Kaj se tiam ekzistus relative forta organizo sennacieca el simpluloj, kia mi, kiuj estus jam akirintaj senton de mondcivitaneco aŭ planeda patriotismo, tio tre helpus la efektivigon de racia plano. . .
Mi diris sufiĉe, por ke vi povu kompreni, ke esp-o ne estas por mi bagatela, flanka afero, sed nepre necesa ilo, kiun devas uzadi la homoj, kiuj sincere deziras iri laŭcelan vojon al mondpaco. Kaj krome, vi ankaŭ komprenos kiom pezas sur mian animon mia ekziliteco el . . . Esperantio – Mi ja tute ne sopiras al Francio.
Rilate vian diron, por pravigi la ekziston de nacioj, nome, ke vi «ne aspiras uniformigi (samaspektigi) la homaron», mi povas sincere konfesi mian propran ŝaton por varieco. Tial mi diris, ke la universalisma edukado ne celus unutipigecon . . . Tamen mi ne sanceliĝos, por deklari, ke mi preferus unutipan mondon pacan ol la nunan, kies varieco estas vere tro makulita per sango. Sed mi opinias, ke la malapero de nacioj, kiel suverenaj entoj, ne samaspektigus la mondon. Montoj, ebenaĵoj, maroj, klimatoj ktp., daŭre ekzistos k rezultigos variecon en la vivmaniero. Pruve, mi nur menciu la kontroleblan fakton, ke la ekzisto de nacioj ne formalaperigis la provincecojn. Kaj mi antaŭvidas grandan variecon individuan, tial ke ĉiuj homoj havus la eblon malvolvi ĉiujn siajn latentajn kapablojn.
Dume oni nun povas observi ĉie en la mondo usonecan unuformiĝemon, kiu vere naŭzas min. Eĉ en Japanio mi ĉagrene povis konstati la ekziston de kelkaj «coffee-bar»-oj. Kaj preskaŭ ĉiujn filmojn el Holivud mi trovas vulgaraj; ili signas al mi civilizitan sed ne kulturitan popolon. Kaj tio pensigas min pri viaj rimarkigoj rilate Arton.
Mi konsentas al via difino pri tiu homa kreado k tute ne konsideras ĝin «bagatelo», «kaprico». En la socio, kiun mi revas, ĝi kredeble malvolviĝus ĝis atingi, ke homoj volus eĉ arte morti. Tiucele konstruiĝus eŭtanaziaj palacoj, kiuj, esperinde, malaperigus la funebrajn tombejojn, kie nun oni prizorgas, dorlotas putrantan karnon. La vorto arto ankaŭ ne havas tute precizan sencon. Ĝin eble mi uzis netrafe. Nun mi emas anstataŭi ĝin per lukso, aŭ serĉi alian formon, por esprimi mian penson.
Klarigcele, mi do diru, ke ŝajnas al mi krime elspezi energion k materialon por luksaĵoj, kiam necesaĵoj mankas al grandega nombro da homoj. Ekz-e, kiam ĉi tie mi promenas ĉirkaŭ la Palaco de Belartoj, ĉiam venas al mi la amara penso pri manko de lernejoj por preskaŭ 4 milionoj da meksikiaj infanoj, k pri la mizera stato de multaj el la ekzistantaj; mi pensas pri la ŝupurigistoj, ĵurnalvendistoj k. la. ĉifonuloj, kiujn oni renkontas preskaŭ ĉiupaŝe. Kaj memorante pri la diro de mi ne plu scias kiu verkisto, ke la gotikaj katedraloj akiris animon kun pasado de jarcentoj, tiam mi emas kredi, ke la marmora konstruo, kiu staras apud «Alameda», ne bezonis tiom longan tempon, por ankaŭ akiri animon: ĝi ja hontas stari en la ĉifonulriĉa Meksikio; k tial emas pli k pli profundiĝi en la teron, por sin kaŝi. La arkitekto ne sufiĉe atentis la fakton, ke en Meksiko la subgrundo estas mola: la Palaco jam enprofundiĝis je pli ol unu metro k estas preskaŭ miraklo, ke ĝi ne forfalis. Sed la meksikiaj politikistoj havas almenaŭ motivon por fieri pri la lando, kiu konstruigis tiun artaĵon, laŭ planoj de . . . italo, se mi ne eraras.
Altestimata Samideano! espereble mi diris sufiĉe, por ke nun ne plu estu miskompreno inter ni. Kaj vi ne forgesu noti, ke mi ne havas la kredon, ke miaj asertoj povas efiki aksiome sur ĉiun ajn. Vi nur komprenu, ke ili estas por mi kvazaŭ aksiomoj, sekve de longa cerbumado pri la demando. Kaj la fakto, ke mi respondas tiom longe al via letero, estu pruvo, ke mi dankas vin sincere pro viaj kritikoj. Supozeble, vi divenis, ke instigis min verki miajn «aksiomojn» la konatiĝo kun via propra plano pri la temo, aperinta en Renovigo. Verkema mi ja ne estas k ĉiam necesas instigo, por ke mi surpaperigu pensojn, kiuj tamen ofte kvazaŭ sieĝas mian cerbon. . .
Eble utilas aldiri, ke mi tute ne scias, ĉu la Homaro nepre evoluos al stato de daŭra paco. Oni eĉ povus facile argumenti, ke la homa gento malaperos pro nekapablo sin adapti al kondiĉoj, kiujn ĝi mem kreis. Temperamente mi estas pesimisto k nemalofte miras, kiam io bonsukcesas. Se mi penadas agadi laŭ racia maniero, estas ĉefe por akiri la agrablan senton intiman, ke almenaŭ mi persone ne havas respondecon en la frenezaĵoj de nia multnacia mondo. . .
Vi bonvolu indulgi mm, se tede efikis sur vin la legado de ĉi tiu sendube tro longa skribo. Dume mi restas homece t.e. sennaciece k servopreta via.
— E. Lanti.
CERBAJ SEKRECIOJ
1
Jam de jarmiloj ĉiaj registoj kredigas al siaj regatoj, ke por certigi pacon, necesas prepari militon (Si vis pacem, para bellum). La sperto tamen montris mil- k milfoje, ke tia rimedo estas senefika, ĉar militoj periode okazas.
2
Esperi daŭran pacon inter nacioj estas same malsaĝe, kie celi bonfarton per englutado de veneno: la nacieco ja venenas la homaron.
3
La nacieca veneno estas ia komplekso el reg- k potencavido, kiu manifestiĝas sub jenaj formoj precipaj: reĝeco, prezidanteco, diktatoreco, diplomateco, militisteco k similaj parazitecoj – k mizero de l’ popolo.
La naciprofituloj sukcesas englutigi la koncernan venenon al la nacimalprofituloj pere de lernejoj, gazetoj, predikoj ktp., ks.
4
La sola kuracilo efika por sanigi la Homaron je nacieca infekto estas planeda patriotismo aŭ sennaciismo.
5
La unua paŝo sur la vojo al sennaciismo estas praktikadi esperanton kun homoj el ĉiuj mondpartoj. Prediki planedan patriotismon al neesperantistoj estus same ridinde, kiel instrui beletristikon al analfabetoj.
6
Naciista esperantisto iel similas kamparanon, kiu surmetus siajn plej purajn vestojn festajn, por labori en koto, ŝlimo aŭ sterko.
7
Por homoj sen forta individueco, nacia civitaneco estas apogilo mensa. Tial fiere diras tiauloj: mi estas Anglo, Germano, Japano ks. Bedaŭrinde ankoraŭ ne venis la tago, kiam iu povus fieri pro civitaneco en Esperantio.
8
Kiam patriotoj el diversaj landoj interbuĉiĝas, tio estas tute normala k nur ial bedaŭrinda. Sed neesprimeble krima estas ilia pretendo devigi ĉiun ajn partopreni aŭ helpi tian buĉadon.
9
La sennaciistoj – aŭ planedaj patriotoj – neniel volas ĝeni la interbuĉadon de naciistoj, sed ili konsideras kiel sian devon fari ĉion eblan, por ne partopreni mem en tia buĉado.
10
Iu samideano flustris en mian orelon:
– vi memoru la verson de l’ latina poeto Terentianus Homo sum: humani nil a me alienum puto (Homo mi estas: nenio homa fremdas min).
– Vi pravas, mi respondis: la grandega plimulto el la simplaj patriotoj estas viktimoj de la edukado, kiun provizadis al ili la patriprofituloj, kiuj ordinare ne viktimiĝas pro militoj.
Pri tio atestas, ekz-e, la reĝino de Nederlando, la reĝo de Grekio, la filipina prezidanto Kesón, tiu el Ĉekoslovakio, Beneŝ, k aliaj regnestroj, kiuj forkuris el sia respektiva patrio, kunportante trezorojn, per kiuj ili vivas komforte en aliaj landoj. Kaj tie per paroladoj ili instigas al siaj regitoj ĉiarimede kontraŭbatali la invadintojn.
Memkompreneble la supre-dirito valoras ankaŭ rilate al la miloj da ministroj k similuloj, kiuj same forkuris. . .
11
Militanta patrioto fakte ne plu estas homo, sed fariĝis sovaĝa besto tre timinda. . .
Meks. 12-12-42.
— E. Lanti.
AFORISMOJ PRI ESPERANTO
Naciaj lingvoj similas al dornhavaj arbustoj; esperanto, al sendornaj k multfloraj.
*
La plej bonaj fruktoj kreskas sur arboj kulturitaj; la artefarita lingvo esperanto rezultas de simila procedo.
*
La aŭtoro de esperanto ĉerpis el la naturo la vivon de sia lingvo k racie direktis ĝin al la celo: facila interkompreniĝo tutmonda.
*
La leĝoj, kiuj direktis la formiĝon de l’ naciaj lingvoj, fontas el la instinkto; la aŭtoro de esperanto estis gvidata de la racio.
*
La naciaj lingvoj iel similas al ĉambro kie kuŝas senorde belaj objektoj: esperanto similas al la sama ejo, post kiam ĉio estas tie bonordigita.
*
Kvindekjara praktikado pruvis, ke esperanto
estas taŭga, fleksebla k senlime riĉigebla interkomprenilo por homoj el ĉiuj rasoj.
*
Esperanto donas al la homoj la eblon ŝpari tempon, energion, k atingi pli perfektan interkompreniĝon ol per la uzado de multaj lingvoj naciaj.
*
Per praktikado de esperanto oni kvazaŭ malfermas al si fenestrojn al ĉiuj mondpartoj.
*
Por ke la homoj interfratiĝu, necesas unue, ke ili povu interkompreniĝi; la plej taŭga interkomprenilo estas esperanto.
*
Samlingveco ne estas sufiĉa kondiĉo, por ke la homoj interfratiĝu, sed ĝi estas tamen nepre necesa.
KELKAJ DIFINOJ
NACIO. – Aparato farita el potencavido, ĵaluzo, malamo k stulto, kiun uzas suvereno, diktatoro, partio aŭ klaso, por akiri famon, honorojn, bonstaton ktp. je la malprofito de l’ grandega plimulto de la aparateroj, t. e. la simplaj nacianoj.
Memkompreneble aparato utilas nur al ties uzantoj, t. e. la registoj.
PARTIO. – Organizo, per kiu ties gvidistoj celas fariĝi uzantoj de aparato nacia.
Ekzistas diversprogramaj partioj, simile kiel en la kristanismo, ekz-e, ekzistas diversaj konfesioj.
PATRIOTISMO. – La plej moderna k potenca el ĉiuj religioj. Per ĝi la uzantoj de l’ nacia aparato sukcesas atingi, ke bonkoraj, pacemaj homoj fariĝu buĉistoj, kiuj mortigas amase infanojn, virinojn, malsanulojn ktp., detruas hospitalojn, artaĵojn k ĉiel kondutas kiel frenezuloj aŭ sovaĝaj bestoj.
La patriotismo estas unu el la plej necesaj konsistopartoj de nacia aparato.
POLITIKO. – Arto, scienco aŭ agmetodo, per kies lernado oni akiras ŝancon fariĝi manipulanto de nacia aparato, anstataŭ esti nura ero de ĝi.
Kiuj plej bone sukcesas en la politiko, tiuj ordinare estas kaŝaj adeptoj de Makiaveli.
PUBLIKA OPINIO. – Speciala temperaturo, kiun devas havi nacia aparato, por ke ties uzantoj povu manipuli ĝin profite al si.
Por atingi tian temperaturon, la naciprofituloj utiligas lernejojn, gazetaron, fetiĉojn k ĉion, kio tiklas agrable la senton de l’ simplaj nacianoj k anestezas ilian racion.
SENNACIISMO. – Kultura doktrino, kies ĉefaj celoj estas: 1) Malapero de ĉiuj nacioj, rigardataj kiel sendependaj, suverenaj unuoj; 2) Mondmastrumado k racia utiligado de ĉia energio k materio profite al ĉiuj homoj de nia planedo; 3) Unuecigo je ĉiuj mezuroj k kalkuliloj; 4) Praktikado de sennacieca lingvo (esperanto) kun la celo, ke ĝi fariĝu la sole uzata kulturlingvo.
La sennaciismo signifas la venkon de l’ homeco super la nacieco; ĝia realiĝo estus la triumfo en la homa cerbo de la racia tendenco super la mistike senta.
SENNACIISTO. – Homo, kiu aprobas k propagandas sennaciismon, k absolute ne taŭgas kiel materialo por fabriki aparaton nacian.
SENNACIULO. – Homo, kiu ne nur aprobas sennaciismon, sed plie sukcesis senigi sin je prefero por la lando, kie ĝi naskiĝis k kies civitano jure k devige ĝi estas; homo, kiu havas geamikojn en ĉiuj mondpartoj k sopiras jen al Berlino, jen al Buenos Aires, jen al Moskvo, jen al Parizo, jen al Stokholmo, jen al Tokio, ktp.: homo, kiu scipovas pli bone esperanton ol sian gepatran lingvon.
Sennaciulo kapablas anticipi ne nur idee sed sente, k plej ofte li spertas esti tute fremda inter la filistroj (Tiu vorto estu komprenata laŭ la dua senco de l’ difino en P. V.), kiuj svarmas ĉie en la mondo.
SOLDATO. – Dresita animalo dupieda k obeema, kiu manipulas armilojn kun la celo mortigi aliajn soldatojn, komandataj de aliaj estroj ol liaj propraj. Tamen nemalofte okazas, ke soldatoj mortigas ankaŭ nearmitajn homojn.
Iaj soldatoj povas heroiĝi k tiaokaze ili fariĝas ĉefverko de la stultiga dresado patriotisma.
— E. Lanti
MANIFESTE DES ANATIONNALISTES
Depuis dix ans déjà l'anationalisme hante les rangs du mouvement espérantiste ouvrier.
Par le monde entier des milliers de prolétaires emploient entre eux la même langues, soit à
l'intérieur des groupes, soit pour leur correspondance avec d'autres camarades de pays
éloignés. Ce fait a suggéré l'idée qu'il est possible aux travailleurs de s'organiser selon une
manière originale et de concevoir de nouvelles méthodes, pour leur lutte de classe.
L'anationalisme a souvent été exposé dans les organes de Sennacieca Asocio Tutmonda
(Association mondiale anationale) et jusqu'à présent il ne s'est jamais manifesté de très forte
opposition contre cette nouvelle doctrine. Mais il était à prévoir qu'un jour les internationaliste orthodoxes se dresseraient contre cette hérésie. Effectivement, depuis quelque temps déjà, une vaste agitation est méthodiquement entreprise pour combattre la nouvelle doctrine.
Par suite, il se pourrait que les camarades sympathisant avec notre thèse, mais qui n'ont
d'elle qu'une idée imprécise, hésitent. Beaucoup même identifient inconsidérément
l'anationalisme avec " l'internationalisme prolétarien ". C'est pourquoi il est indispensable de
présenter notre point de vue de façon claire et suffisamment détaillée, et de le défendre contre les attaques des orthodoxes.
Cela est devenu d'autant plus nécessaire que si nous n'opposons pas énergiquement nos
arguments aux sophismes et aux lieux communs propagés par les internationalistes, ceux-ci
réussiront à égarer le monde espérantiste et à lui faire croire qu'ils représentent la seule
tendance révolutionnaire. Alors qu'il est facile de montrer que leur internationalisme n'est, en
fait, qu'une espèce d'opportunisme, acceptable chez les dirigeants qui ignorent le problème
linguistique, mais impardonnable chez les espérantistes prolétariens.
Nous sommes certains que la pratique de l'espéranto, poursuivie pendant plusieurs années
par des travailleurs conscients, doit absolument les amener d'abord à un embryon d'état
d'esprit anational et ensuite à une claire conception des problèmes envisagés d'un point de vue purement anational. Il n'est pas douteux pour nous que beaucoup de camarades trouveront dans les pages suivantes l'explication, la confirmation de ce qu'ils sentent ou se représentent plus ou moins confusément depuis longtemps déjà.
Ils seront certainement d'accord avec nous sur ce fait, qu'un véritable révolutionnaire doit
être capable d'anticiper dans le domaine des idées. Autrement il n'est qu'un vulgaire
conservateur. C'est pourquoi les espérantistes prolétariens doivent tirer toutes les
conséquences logiques de l'application d'une langue mondiale artificielle.
Nous avons pleinement conscience que notre point de vue est actuellement utopique parce
que l'espéranto est encore peu répandu. Mais beaucoup de ceux qui considèrent
l'anationalisme comme une fantaisie, considèrent également une langue universelle comme
une utopie. Et cependant nous, espérantistes, nous savons par notre propre expérience que
cela est une chose réalisable que c'est un fait, un fait vivant.
C'est donc sans crainte que nous engageons par notre Manifeste la bataille idéologique.
Janvier 1931.
L'INTERNATIONALISME
Dans un manifeste fameux, paru il y a 83 ans, les prolétaires de tous les pays étaient
la même grande famille. Des hommes enfermés dans ces cadres nationaux acquièrent ainsi
une similitude d'âme et de caractère; ils éprouvent entre eux, principalement pendant les
périodes historiques telles que les guerres, le sentiment d'être unis par une espèce de parenté.
C'est ainsi que naissent ces psychoses patriotiques comme celle qu'on a pu constater en 1914,
lors de la déclaration de la guerre. Toute idée de lutte de classe fut balayée et il s'établit
pendant les premiers mois une " union sacrée " entre les classes. L'enthousiasme patriotique
domina facilement tous les autres sentiments et paralysa la faible raison.
Les nations sont des réalités, des faits. Bien entendu, constater un fait, ne signifie pas le
justifier. Les religions, les épidémies sont également des faits et leur existence ne se justifie
pas pour cela. Mais c'est aussi un fait, que Jaurès et avec lui Bebel, Lénine1 ainsi que certains
autres dirigeants, moins connus, du mouvement ouvrier, ont conçu la nation comme une chose naturelle et digne d'être défendue.
Paraphrasant cette phrase de Bacon : " un peu de science éloigne de Dieu; beaucoup de
science y ramène ", Jaurès conclut ainsi sa thèse : " Un peu d'internationalisme éloigne de la
patrie; beaucoup d'internationalisme y ramène. Un peu de patriotisme éloigne de
l'internationale; beaucoup de patriotisme y ramène. " Cela signifie très clairement que
l'internationalisme ne tend aucunement à la dénationalisation du monde.
Du reste, tous les congrès des diverses Internationales se sont prononcés pour
l'indépendance des nations, pour l'autonomie des patries. L'internationalisme n'est donc qu'un
système qui vise à instaurer, entre les nations, un appareil juridique pour éviter les conflits et
les guerres, mais qui ne prétend nullement supprimer les particularités nationales, telles que
les langues, les moeurs, les traditions, etc...
Les internationalistes, - pas tous2 - reconnaissent qu'il serait possible et désirable d'adopter
une langue artificielle comme l'espéranto ou une autre similaire. Mais ils ne consentent pas à
ce que les langues nationales, les cultures nationales et autres divinités nationales
disparaissent entièrement ou, tout au moins, deviennent des archaïsmes, des choses mortes,
comme les langues et les cultures antiques des Grecs et des Romains. Ils considèrent comme
tout à fait utopique et indésirable qu'une langue artificielle devienne l'unique moyen
d'expansion d'une culture mondiale.
En ce qui concerne ce problème, Karl Kautsky occupe cependant une position particulière.
Dans son ouvrage, La Libération des Nations (1917), il combat le point de vue de Otto Bauer
qui, comme Jaurès, considère la nation comme une chose sacrée qu'il faut sauvegarder à tout
prix. Entre autres, il dit ceci:
" Les Etats, pris séparément, deviennent de simples districts administratifs avec une
administration propre. Cela, d'autre part, facilite leur délimitation, réalisée de manière à ce
que chacun d'eux embrasse un seul territoire linguistique. Ce n'est que dans la société
socialiste qu'il y aura la possibilité de réaliser l'état national autant que les choses le
permettront. Mais cela aurait lieu en même temps que l'état souverain cesserait d'exister. Le
lutte de classe parce que :
" ...Comme le prouvent les siècles écoulés, ce n'est pas l'état de siège mais l'opiniâtre lutte
de classe qui éveille la dignité, l'abnégation et la force morale des masses, et ceci est la
meilleure protection et la meilleure défense du pays contre les pays extérieurs. " Et Rosa
Luxembourg de conclure ainsi :
" ...la social-démocratie allemande pourrait, si elle était conséquente, agir comme un
flambeau... Le prolétariat allemand resterait comme le gardien du flambeau du socialisme et
de la libération de l'humanité - et cela, sans doute, serait une oeuvre patriotique non indigne
des disciples de Marx, Engels et Lassalle. "
Ces propos ne sauraient être ceux d'un anationaliste.
Citons encore l'opinion d'un des plus autorisés marxistes actuels, Otto Bauer. Dans son
livre intitulé Problème de nationalités et Social-démocratie, il soutient que le socialisme sera
pour ainsi dire l'apogée du nationalisme :
" Seule la société socialiste fera de la culture nationale la propriété de tout le peuple et
ainsi fera de tout le peuple une nation. C'est pour cela que toute politique d'évolution nationale est nécessairement une politique socialiste (p. 164)... Le fait que le socialisme rend la nation autonome, fait de son sort le produit de sa volonté consciente, a donc comme résultat une croissante différenciation des nations dans la société socialiste, une distinction plus tranchée de leurs particularités, une séparation plus subtile de leurs caractères (p. 105)... Amener tout un peuple à avoir une culture nationale commune, obtenir pour chaque nation le droit de disposer d'elle-même, accroître les différenciations entre nations - cela, c'est du socialisme (p.108). "Nous pourrions ainsi multiplier les preuves qu'internationalisme et anationalisme ont une signification différente. Cela n'est pas nécessaire. Ajoutons cependant une remarque. Chacun reconnaîtra avec nous, que les dirigeants des diverses internationales sont des hommes suffisamment cultivés pour savoir qu'il existe dans toutes les grandes langues de civilisation le mot cosmopolitisme, qui, pris dans son sens étymologique, a à peu près la même signification que celle que nous donnons au mot anationalisme. Si donc ils voulaient introduire dans le programme de leurs internationales respectives, comme but à poursuivre, la dénationalisationdu monde, ils ne parleraient certainement plus d'internationalisme, mais de cosmopolitisme.
Or, c'est ce qu'ils ne font pas, et cela prouve mieux que tout le reste, qu'ils considèrent les
nations comme des choses à sauvegarder et à défendre.
Cependant, il se pourrait qu'ils aient raison. Mais ceci est une autre question et jusqu'à
maintenant nous avons voulu simplement réfuter l'assertion injustifiée de quelques-uns qui
veulent faire croire aux espérantistes que le mot internationalisme a la même signification que celui d'anationalisme, doctrine née du mouvement espérantiste ouvrier. Ces hommes sont ou des illettrés de la politique ou des imposteurs conscients. Ils nous rappellent ce moine qui
baptisait carpe un lapin, afin de pouvoir le manger un vendredi-saint, sans commettre de
péché. Mais nous n'acceptons pas que l'anationalisme soit identifié avec l'internationalisme, à
seule fin d'en faire une orthodoxie de parti. La vérité, c'est que, ni étymologiquement, ni
historiquement, on ne peut confondre ces deux doctrines.
Il reste ce fait certain que les personnalités les plus autorisées du mouvement ouvrier
aiment et admirent leur culture nationale et en prônent la conservation indéfinie.
Devons-nous nous étonner de ces constatations? Certes non. En général, les partis
politiques cherchent à conquérir le pouvoir dans leur propre pays. Par suite chacun doit tenir
compte, dans son action, du matériel humain auquel il s'adresse. Comme ce matériel a été
formé par plusieurs siècles d'éducation, éducation faite au moyen d'une langue nationale,
d'une littérature nationale, d'un art national, etc., il est tout à fait naturel que les agitateurs4
politiques ne soient pas portés à affronter les préjugés de la foule et à recommander
d'employer pour la lutte de classe des procédés qui ne tiennent aucun compte des nationalités.
D'ordinaire ils se contentent de suivre le progrès, ou dans le cas le plus favorable, de marcher
avec lui. Leur tâche consiste à imposer un arrangement et un ordre à une situation donnée, à
s'adapter à des circonstances données, à trouver une espèce d'équilibre entre les diverses
forces sociales, mais nullement à faire un travail de précurseur.
Et ceci est parfaitement prouvé par la politique nationale en URSS, où les gouvernants ne
cherchent nullement à faire disparaître les particularités nationales. Au contraire, ils
encouragent les petits peuples à acquérir une culture nationale, qui leur soit propre. Cette
politique est purement internationaliste. Les anationalistes agiraient tout autrement : ils
imposeraient l'étude d'une langue universelle, l'espéranto, dans toutes les écoles et ainsi
accéléreraient le développement de la culture mondiale anationale. D'autre part, comme une
langue commune est cependant nécessaire pour les relations entre les diverses nations existant sur le vaste territoire de l'U.R.S.S., c'est le russe qui, de plus en plus, est employé comme langue auxiliaire. Bien entendu, nous ne critiquons pas cet impérialisme linguistique. Tout au contraire, nous préférons voir la suprématie d'une seule langue sur un vaste territoire que de constater l'éveil de sentiments patriotiques en Ukraine, en Russie blanche et ailleurs. Des cas typiques de ce patriotisme ont pu quelquefois être constatés même parmi les espérantistes; cela prouve que l'idée si répandue d'une culture nationale, du droit de chaque peuple à être autonome et à disposer de lui-même, n'est dans le cas le plus favorable que de l'opportunisme, mais qu'elle peut aussi parfois devenir une force subjective dangereuse et réactionnaire. Pas mal de faits prouvent l'existence de ce danger. Citons simplement l'opinion d'un camarade d'Ukraine :
" ...En U.R.S.S. on cultive le nationalisme sous l'égide de la politique officielle qui
favorise cette doctrine. Peu nombreux sont les communistes qui élèvent la voix contre ce
nationalisme et leur voix n'est pas entendue. C'est ainsi que dernièrement la presse officielle
critique sévèrement un livre très intéressant, La culture nationale, écrit par un communiste
bien connu, Vaganyan; celui-ci attaque vivement la position et les actes des promoteurs de la
culture nationale et défend la thèse que toute culture nationale n'est utile qu'à la bourgeoisie et qu'elle ne peut être une culture prolétarienne. Cependant même cet écrivain n' arrive pas
logiquement jusqu'à l'anationalisme, il s'arrête à mi-chemin et prétend que le prolétariat doit
créer une culture internationale par les langues nationales! -Les chefs orthodoxes du parti
communiste (Staline et autres) favorisent la renaissance et la résurrection artificielle, la
recréation des cultures nationales. Certains, par exemple Krupskaja, la veuve de Lénine, dans
une récente causerie sur la culture nationale et internationale attaqua l'anationalisme et plaida
en faveur des cultures nationales. Il est à remarquer qu'elle lia l'anationalisme à l'espéranto et
critiqua l'un aussi bien que l'autre. Voici encore un exemple frappant de politique nationaliste
: la Station de T. S. F. de Karkov avait organisé la diffusion d'un cours d'espéranto et des
conférences sur cette langue en ukrainien. Cela déplaisait fort à quelques nationalistes
ukrainiens appartenant à la direction de la Station; c'est qu'ils veulent ukrainiser et non
espérantiser leur pays. Aussi cherchèrent-ils un prétexte pour se débarrasser des indésiérables
espérantistes. Ce prétexte, le conférencier lui-même le leur offrit : dans une de ses causeries il dit qu'un temps viendra où, - sur le terrain de l'économie mondiale - il se formera une culturemondiale, et que petit à petit les langues nationales deviendront des langues mortes. Cela fut suffisant : la causerie qui devait suivre n'eut jamais lieu!.. " (2-XII-1927).
Cet opportunisme caractérisé et fort regrettable des dirigeants soviétiques ne nous fera
cependant pas dire que toute agitation politique soit inutile et condamnable. Nous affirmons
toutefois qu'elle est tout au moins secondaire et insuffisante.
L'essentiel, le plus important, c'est le travail des précurseurs qui inventent, anticipent, se
fraient un passage dans la forêt des préjugés et des traditions, dessèchent le marécage des
routines et ainsi préparent le chemin que, par la suite, suivra la foule.
L'ANATIONALISME
Ce qui, en fait, transforme le monde, c'est la science, la technique, - filles de la Raison, qui
produit de l'artificie. Elle invente, construit, transforme les conditions de travail des hommes,
et même le milieu dans lequel ils vivent, par l'application de nouvelles forces de production.
Ces transformations réagissent sur l'esprit des hommes. La science ne peut être nationale
comme l'art. La raison est la même sous toutes les latitudes. Deux et deux font quatre à
Londres comme à Pékin. Pour fabriquer une machine il faut faire 1es mêmes calculs, que ce
soit à Moscou ou à New-York. Nous touchons ainsi du doigt la base sur laquelle peut s'établir
la culture mondiale.
D'autre part, un métallurgiste fabricant, soit à Paris, soit à Tokyo, la même pièce
d'automobile est obligé de faire les mêmes manoeuvres, et ainsi cet ouvrier se trouve placé
dans le même milieu artificiel. ce fait crée la condition nécessaire, - mais non pas suffisante -
pour que s'uniformise l'esprit de tous les métallurgistes du monde.
A cela s'oppose le poids de plusieurs siècles de tradition, la diversité des langues et la
différence d'éducation.
Ces travailleurs sont le plus souvent exploités par le même patron : le capital financier,
que constituent, grâce au système des actions, les prêts des possédants du monde entier. Dans
les bourses des grandes villes, n'importe qui, pourvu qu'il possède une somme suffisante, peut
acheter la force-travail d'hommes qu'il ne connaît pas, qu'il ne verra jamais et à l'existence
desquels il ne pense même pas. Et s'il arrive que de grandes banques de New-York fassent
banqueroute, l'effet se répercute sur la vie économique de Tokyo et de Berlin. Cela, personne
ne le nie.
C'est également une banalité que de parler du trafic mondial, de la téléphonie sans fil et de
tous autres moyens de communication similaires. Le monde se rapetisse de plus en plus. Mais
l'idéologie des foules reste en grande partie telle qu'elle était il y a un siècle, lorsqu'il pouvait
encore exister des économies nationales et par suite une indépendance nationale. Cette
situation des nations est devenue maintenant un véritable mythe. En réalité, sur notre globe, il
ne reste qu'un très petit nombre de peuples qui ont conservé une organisation sociale de forme féodale et qui pourraient, en quelque manière, justifier leurs droits à être autonomes et à vouloir ignorer le reste du monde. D'ailleurs ces droits se basent sur des considérations
sentimentales.
Les anationalistes se représentent donc la terre comme une unité, comme un tout,
appartenant à tous les terriens. Si dans une région il existe des matières premières inutilisées
par les indigènes, nous pensons que ceux-ci n'ont pas le droit d'empêcher que des étrangers
utilisent ces richesses naturelles.
Quand nous parlons de " droit " il est vraisemblable que les lecteurs n'auront pas tous la
même compréhension de ce terme. Pour nous faire comprendre, sans donner de définition
scolastique, disons que les capitalistes n'ont pas le droit d'accaparer ces richesses pour la
raison qu'ils n'ont pas l'intention d'en faire profiter tous les terriens, mais seulement de les
exploiter pour leur propre intérêt ou celui de leur classe. Mais s'il existait un état social où
l'exploitation soit abolie, et, quelque part, des indigènes attardés se refusant à livrer les
matières premières utilisées par eux, nous croyons que ces derniers agiraient, en quelque
sorte, comme agissent actuellement les capitalistes. Si on considère que la terre appartient à
tous les terriens, on trouvera évidemment injuste la prétention de quelques-uns de vouloir
qu'une partie de cette terre soit leur propriété, et que personne d'autre n'ait le droit d'y
pénétrer.
Nous savons bien que le droit n'existe pas en soi, pas plus que le cercle ou le carré. Le
Droit est une espèce de droit idéal qui régirait une société se composant d'hommes pensant
rationnellement, de sages pour qui seuls les arguments ont de la valeur et non les coups de
poings. Depuis longtemps déjà, les hommes ont réussi à faire des cercles et des carrés plus ou
moins idéalement précis; ils réussiront également à faire que le Droit règne enfin entre les
hommes. Alors il existera une société d'où toute exploitation aura disparu et ainsi le
socialisme sera définitivement réalisé.
En attendant, beaucoup d'hommes et surtout beaucoup de prolétaires ont à peine
conscience de leur droit; c'est pour cela que ces derniers consentent si facilement à se laisser
exploiter sans se révolter. La lutte pour le droit peut donc être un mot d'ordre très opportun.
Jusqu'à présent, le capitalisme, par sa cruelle politique impérialiste, s'est approprié les
richesses naturelles des colonies. Le capitalisme ne vise que le gain, qui profite à une classe,
et non l'amélioration du sort de tous les membres de la société. Le capitalisme se conduit
actuellement vis-à-vis des peuples coloniaux ayant un gouvernement de forme non capitaliste, comme il s'est conduit vis-à-vis de ses propres compatriotes tout de suite après sa victoire sur la féodalité. Il les pille et les exploite sans rencontrer de résistance. Les prolétaires des colonies, en effet, n'ont pas d'organisation de classe, comme ceux des pays administrés déjà depuis longtemps par le capitalisme. C'est pourquoi l'exploitation aux colonies est plus grande et plus brutale.
C'est une chose inévitable à notre époque capitaliste. Evidemment, nous désapprouvons et
nous combattons5 les procédés indignes appliqués par l'impérialisme capitaliste aux colonies
parce qu'en somme leur but n'est pas de civiliser, de cultiver les peuples socialement arriérés,
mais seulement d'exploiter les indigènes et les matières premières au profit de la bourgeoisie.
Mais cela ne fait pas disparaître le fait que la nécessité d'utiliser les richesses naturelles de
toute la terre au profit de tous les terriens exige la disparition de nations souveraines, conduit
à la suppression des particularités raciales et à la soumission de tous les hommes aux
directives de la raison. Par suite nous considérons comme réactionnaire la politique qui
consiste à prôner l'indépendance des nations, l'autonomie des peuples, la conservation des
moeurs, des cultures et des langues nationales.
Les anationalistes, cependant, ne s'opposent pas à ceux qui sincèrement et de toutes leurs
forces luttent pour l'indépendance des nations, seulement ils ne consentent pas eux-mêmes à
prendre part à cette bataille car ils savent très bien que l'autonomie nationale ne libère pas
effectivement les prolétaires et qu'elle ne peut profiter qu'à la bourgeoisie ; d'autant plus qu'ils
sont entièrement convaincus que dans le stade actuel des forces de production, une entière
autonomie nationale n'est même pas possible et que, par suite, l'encourager, c'est encourager
une utopie.
Les anationalistes s'efforcent de convaincre les prolétaires nationalistes qu'ils dépensent en
vain leur énergie et l'orientent dans une fausse direction, que seule la lutte de classe peut les
libérer ; que seules la renonciation à toute souveraineté de la nation ou de l'Etat et la
disparition de toute exploitation de l'homme par l'homme peuvent instituer les conditions
nécessaires à l'existence dans le monde d'un état de paix durable.
L'attitude des anationalistes devant l'agitation pour la libération d'une nation, dite
opprimée, ressemble à celle d'un médecin qui voit un paysan ignare soigner un malade par des remèdes ridicules et fantaisistes. Si ce médecin a bon coeur il plaint sincèrement le patient, tout en désapprouvant le genre de médication ; il propose alors des remèdes plus efficaces et se chagrine de les voir refuser par le garde-malade.
L'agitation que font les anarchistes, les communistes et les socialistes pour l'indépendance
des peuples est donc bien essentiellement réactionnaire ; elle s'oppose à l'unification si
désirable du monde et occasionne une grande perte d'énergie, de temps et de sang.
Il arrive même que cette politique agisse en faveur d'un état impérialiste aux dépens d'un
autre. Un exemple : la lutte du général Sandino au Nicaragua contre les Etats-Unis. Dans tous
les journaux " révolutionnaires " du monde entier on a pu lire des appels enflammés pour
soutenir la lutte héroïque du grand patriote nicaraguayen contre l'impérialisme yankee.
Cependant Sandino ne pensait nullement à établir un régime socialiste dans ce coin du monde.
Et même s'il en avait eu l'intention, il n'aurait eu aucune chance de succès dans ce petit pays.
Même en ce qui concerne l'U.R.S.S., qui représente la sixième partie du monde, plusieurs
révolutionnaires des plus éminents émettent des doutes sur la possibilité d'y instaurer le
socialisme. Trotski, par exemple, prétend que l'instauration du socialisme dans un seul pays
est impossible. Du reste la lutte de Sandino contre l'impérialisme des EtatsUnis n'a servi que
l'intérêt de l'impérialisme britannique ou européen.
Si on considère les hostilités qui se déroulèrent au Maroc entre Abd-el-Krim et
l'impérialisme français, on peut faire les mêmes remarques. Et nous répétons avec insistance
que partout dans le monde les luttes pour l'indépendance nationale sont essentiellement
réactionnaires. Nous disons " essentiellement ", car il peut arriver que, pour des
considérations de tactique, si l'une des grandes métropoles était en état d'effervescence
révolutionnaire, la lutte pour l'indépendance des colonies soit provisoirement utile, en ce sens
qu'elle affaiblisse la puissance du gouvernement capitaliste de ce pays. Si par exemple aux
Etats-Unis il existait des conditions favorables à un mouvement révolutionnaire, si la
bourgeoisie et le prolétariat se livraient une bataille acharnée, il est évident que l'action d'un
Sandino au Nicaragua,en obligeant le gouvernement yankee à envoyer des troupes contre lui,
pourrait aider au mouvement révolutionnaire des Etats-Unis eux-mêmes. Mais ces conditions
n'existaient pas du tout quand la presse mondiale " révolutionnaire " menait une campagne
d'agitation en faveur du fameux patriote nicaraguayen...
C'est pourquoi nous pensons que cette agitation était non seulement essentiellement, mais
effectivement réactionnaire. Nous considérons, en effet, qu'un pas en avant serait fait sur la
voie de l'évolution historique, si l'impérialisme yankee construisait au Nicaragua un canal
faisant communiquer l'Atlantique et le Pacifique.
Un autre exemple de politique objectivement réactionnaire est celle du Comintern, qui
conseilla aux communistes chinois de soutenir la lutte du KuoMin-Tang contre l'impérialisme étranger. Et quel a été le résultat? Les dirigeants du mouvement nationaliste chinois acceptèrent volontiers l'aide des communistes et puis ensuite, quand ils se jugèrent assez forts pour se passer d'eux, ils les persécutèrent impitoyablement. Ainsi donc des centaines de milliers de camarades tombèrent victimes d'une lune nationale avec nul autre résultat que celui d'affaiblir considérablement la lutte de classe.
La véritable signification des luttes nationales en Chine et aux Indes est que les
bourgeoisies de ces pays veulent exploiter elles-mêmes les travailleurs sans avoir recours aux
bourgeoisies étrangères, avec lesquelles elles doivent actuellement partager la plus-value.
L'intérêt des prolétaires chinois et hindous est de pratiquer la lutte de classe et dans ce but
ils doivent s'organiser et coordonner leur action avec celle des prolétaires des pays
impérialistes. Ces derniers ont tout avantage à soutenir cette lutte de leurs frères des colonies,
parce que, quand ceux-ci acceptent de travailler pour des salaires réduits, leurs propres
salaires en subissent le contre-coup. C'est un fait indéniable. La lutte nationale est
essentiellement réactionnaire ; la lutte de classe est forcément révolutionnaire. Plus les
exploités se montrent exigeants, plus les exploiteurs sont obligés de mieux organiser la
production, d'installer de nouvelles machines, etc. Et cela a comme résultat de créer des
conditions qui, à leur tour, obligent les travailleurs à demander une réduction du temps de
travail afin d'éviter le chômage.
La lutte de classe en outre amène les exploités à prendre conscience de la solidarité
mondiale, tandis que la lutte nationale ne fait que développer, parmi la foule, des sentiments
patriotiques qui sont un obstacle subjectif s'opposant très fortement à l'union entre les
prolétaires des divers pays.
Les luttes nationales pouvaient se justifier autrefois quand il existait des économies
nationales se suffisant à elles-mêmes. Ce temps là est passé depuis longtemps. Le problème
actuel de l'émancipation de la classe ouvrière est très simple, quoique très vaste vaincre la
bourgeoise, organiser et diriger une économie mondiale. Pour cela les conditions objectives
existent déjà. Ce qui en empêche la réalisation, ce sont surtout les forces subjectives :
traditions, diversité des langues et des cultures. Ceux qui veulent travailler consciemment et
efficacement à l'unification du monde, à la dénationalisation des peuples doivent mener sans
répit et sans compromis une lutte incessante contre toutes les superstitions nationales,
linguistiques ou autres ; ils ont intérêt à soutenir tout ce qui agit en ce sens.
C'est en connaissance de cause que les anationalistes se consacrent à cette tache ; ils
refusent de prêter leur concours aux efforts opportunistes des partis, dont le but principal est
la conquête du pouvoir dans leur pays. Pour réussir en cela, les agitateurs politiques n'hésitent
pas à s'appuyer même sur les préjugés de la foule. Le plus souvent ils font de l'agitation par
des procédés tout à fait démagogiques et qui ne s'attaquent pas à la racine de ce qu'il faut
absolument détruire pour instaurer la société anationale.
Un exemple caractéristique est celui du parti communiste allemand qui, aux dernières
élections législatives attribua, dans son programme, un rôle très important au nationalisme. Ce programme avait même une certaine similitude avec celui des nationaux-socialistes (fascistes ou hitlériens). Si ces derniers purent obtenir d'éclatants succès et si les communistes réussirent à prendre aux social-démocrates un nombre de voix relativement élevé, c~est grâce a ce fait que, dans leur programme, ils utilisèrent adroitement le sentiment nationaliste très développé parmi les masses. Le résultat, c'est qu'actuellement, en Allemagne, la vague nationaliste menace de tout submerger.
De même, en Alsace-Lorraine, on a pu voir, dans diverses circonstances, que les
communistes n'ont pas hésité à faire front unique avec certains éléments des plus
réactionnaires, tels que prêtres et gens de même sorte.
L'agitation pour la libération nationale a même obtenu un résultat inattendu : faire renaître
le désir d'indépendance dans certaines provinces assimilées déjà depuis longtemps. On ne doit pas oublier que les nations n'ont pas toujours constitué un tout; leur unité a été faite
artificiellement par l'Histoire. Et le fait que l'agitation pour l'autonomie nationale tend à
changer la direction dans laquelle se meut la roue de l'Histoire, est la meilleure des preuves dun caractère réactionnaire de cette politique.
La tactique des partis recommandant la bataille nationale a également eu d'autres résultats
imprévus. Quand, en Mandchourie, eut lieu le conflit entre l'U.R.S.S. et la Chine, ceuxmêmes
qui sont le plus partisans de la politique du droit des peuples à disposer d'eux-mêmes,
reprochèrent à Staline son " impérialisme ". Théoriquement, leur reproche était fondé ; de fait, Staline avait agi avec une certaine inconséquence relativement à sa propre politique, mais tout de même nous pensons qu'en l'occurrence il a agi au mieux des intérêts de la Révolution.
Pour tous les motifs que nous venons d'énumérer, les partis politiques actuels ne peuvent
accomplir, comme il convient, une tâche éducatrice, et ne peuvent travailler d'une manière
efficace à la destruction des forces subjectives qui contrarient ou ralentissent le processus
historique7 qui conduit forcément l'humanité à l'union mondiale par le développement continu des forces de production.
En conséquence les anationalistes déclarent bien haut et sans détour qu'ils ne veulent
s'associer à aucune campagne d'agitation, ni à aucune bataille pour la libération des nations
dites opprimées. Ils font savoir aux prolétaires que cela ne peut, en aucune manière les libérer joug capitaliste. L'histoire la plus récente montre bien que la lutte nationale est une illusion, une duperie pour les travailleurs. Si nous examinons le sort des prolétaires dans les nations " libérées ", comme la Tchécoslovaquie, l'Estonie, la Finlande, l'Irlande ou la Pologne, nous constatons que la dite libération ne l'a aucunement amélioré.
La seule lutte avantageuse pour le prolétariat est la lutte de clase et non la lutte nationale.
Quand les travailleur ; ont réussi a obtenir une journée de travail moins longue et de
meilleures conditions de travail, ils ont bien en réalité fait un pas en avant sur le chemin de
leur émancipation définitive.
Mais l'expérience nous montre tous les jours que la lutte de classe n'a de chance de réussir
que si elle est organisée sur une échelle mondiale. Le système actuel d'organisation
internationale des travailleurs n'est plus celui qui convient pour leur donner la victoire dans la
lutte de classe. Seul l'anationalisme leur offre une méthode nouvelle d'organisation rationnelle et opportune. D'après cette méthode les prolétaires ne seraient plus organisés nationalement et internationalement, mais mondialement, par industries. Par exemple, les mineurs du monde entier appartiendraient au même syndicat et quand cette organisation déciderait une grève, cette décision serait valable pour tous les travailleurs de cette industrie. Et quand le capitalisme serait enfin terrassé, ce syndicat aurait pour tâche d'organiser l'industrie minière suivant les besoins et les demandes de l'humanité tout entière.
Il en serait de même pour toutes les industries. Un office des statistiques serait chargé de
calculer toutes les richesses du monde et définirait la quantité que chacun aurait le droit de
recevoir. Toute la production serait rationalisée et il suffirait de quelques heures de travail par jour - peut-être 3 ou 4 seulement - pour que chaque homme jouisse d'une vie aisée et
confortable. Dans cette organisation mondiale il ne saurait être question des cadres nationaux
que les internationalistes veulent jalousement conserver.
Sans doute, ce nouveau projet d'organisation semble actuellement utopique et
certainement il fera naître plus d'un sourire de compassion sur les lèvres de nos
révolutionnaires opportunistes. Evidemment, nous ne croyons pas que l'anationalisme soit
accepté bientôt par le prolétariat. Mais Marx et Engels pouvaient également paraître des
utopistes, quand, il y a 83 ans, ils écrivaient le Manifeste Communiste. Après cette longue
période de temps, la nouvelle société qu'ils imaginaient devoir inéluctablement remplacer la
société bourgeoise n'existe pas encore. Il est vrai qu'en U.R.S.S. on " construit le socialisme "
; mais cela prouve, précisément, que même là, il n'existe pas encore. Nous n'examinerons pas
si on construit réellement le socialisme ou si l'économie de ce pays tend à devenir un
capitalisme d'état, une immense bureaucratie oligarchique. En U.R.S.S. il existe encore le
même système monétaire que dans les autres pays ainsi que des salaires très divers. Un
maçon, par exemple n'est pas payé comme un architecte. Cette constatation n'est pas un
reproche ; nous voulons simplement montrer qu on peut se permettre d'anticiper sans risquer
d'être considéré comme un insensé, puisque après un siècle de propagande pour le socialisme, celui-ci n'existe encore nulle part.
Le point de vue des anationalistes ne coïncide donc pas du tout avec la politique actuelle
des diverses Internationales ouvrières. Nous pensons même que leur politique est à de certains égards réactionnaire ou tout au moins vulgairement opportuniste.
Quand Marx et Engels rédigèrent leur fameux Manifeste, il n'existait pas encore de langue
universelle. Mais aujourd'hui, il y a l'espéranto. Plusieurs dizaines de milliers de travailleurs
ont déjà appris cette langue et des milliers d'entre eux la pratiquent tous les jours. Déjà dans
10 congrès universels plusieurs centaines de travailleurs espérantistes ont pu discuter avec
chaleur, avec passion de leurs propres affaires en n'utilisant que cette langue artificielle. Et,
malgré ces faits évidents, les dirigeants du mouvement ouvrier ferment les yeux sur ce moyen
rationnel d'intercompréhension universelle. Du reste, ils sont conséquents avec eux-mêmes en agissant ainsi. Consciemment ou non, ils sentent, que l'application généralisée de l'espéranto dans le mouvement ouvrier les amènerait à réviser leur politique et leurs principes. D'une façon plus ou moins vague, ils ont l'intuition que leur rôle de dirigeants serait amoindri si tous les prolétaires se comprenaient les uns les autres, si les congrès pouvaient se passer de traducteurs et d'interprètes, si les travailleurs pouvaient directement et sans intermédiaires entrer en relations à travers le monde entier. En fait, il s'est créé dans la société une nouvelle classe d'hommes : les dirigeants de la classe ouvrière, dont les intérêts personnels risquent d'être lésés par la langue universelle.
C'est sans crainte et sans détour que les anationalistes dénoncent ce parasitisme des
dirigeants. Ils s'adressent à la base et font appel à la raison des hommes intelligents, capables
de comprendre, pour qu'ils utilisent et propagent tout ce qui est rationnel, tout ce qui
représente un progrès technique et aide à renverser les obstacles qui gênent la marche en avant du prolétariat. Les anationalistes combattent tout ce qui a un caractère national : langues et cultures nationales, traditions et coutumes nationales. L'espéranto est leur langue principale et ils considèrent comme accessoires les langues nationales. Ils se refusent à participer à toute lutte nationale et reconnaissent comme nécessaire et profitable à la masse des exploités la seule lutte de classe qui a pour but de supprimer les classes, les nationalités et toute exploitation de l'homme. Ils soutiennent tout ce qui tend à faire disparaître les différences entre les peuples et à donner au monde une organisation rationnelle. Ils estiment que tout ce qui mélange et amalgame les peuples fait oeuvre humaine et bonne.
Les anationalistes fondent leur conviction sur le fait que la raison, qui invente et construit,
est la seule base convenable sur laquelle puisse se construire une culture mondiale. Cependant ils ne croient pas que les hommes puissent bientôt se former un état d'esprit tel qu'ils ne pensent et n'agissent que d'après la raison. Ils savent que le sentiment est une grande force, un mobile très efficace et que les mythes ont joué un grand rôle dans l'Histoire. Si certains ne peuvent se représenter l'anationalisme, l'unification mondiale que comme un nouveau mythe, semblable à celui de la patrie, cela est sans grande importance. C'est pourquoi les anationalistes conscients ne repoussent pas ceux qui s'enthousiasment pour un grand et noble idéal. Trop souvent la raison a été mise au service du mysticisme ; c'est une juste compensation de mettre le mysticisme au service de la raison.
Mais il ne doit subsister aucun malentendu : nous avons la ferme conviction que seule la
classe exploitée, le prolétariat, peut être la force historique qui instaurera une société
anationale, où l'homme ne sera plus exploité. Ce n'est pas que les prolétaires diffèrent
essentiellement des bourgeois, mais la lutte de classe pour leur émancipation les pousse à
s'unir mondialement et, en même temps, oblige les exploiteurs à perfectionner sans cesse, à
rationaliser de plus en plus les moyens de production. Là où les salaires sont bas, là où les
travailleurs consentent à vivre dans des conditions très misérables, les patrons n'ont aucun
mobile qui les pousse à installer des machines et à rationaliser la production. C'est pourquoi,
par exemple, à Shanghai, troisième ou quatrième port du monde, vingt à trente mille coolies
fournissent la force motrice. Sur les quais il n'y a pas une seule grue. Le " moteur à riz ", le
coolie coûte moins cher.
L'organisation mondiale prépare le terrain pour une culture mondiale, culture dont le
substrat doit être la raison.
Cela ne veut pas dire que les hommes se formeront tous sur le même modèle. Il se créera
certainement une espèce d'unité dans leur état d'esprit et dans leur caractère. Les particularités nationales disparaîtront, mais les différences individuelles continueront d'exister. Et comme les hommes auront la possibilité d'avoir des relations dans toutes les parties du monde, disposeront tous les jours de plusieurs heures de liberté qu'ils pourront utiliser pour leur travail personnel, pour leur culture individuelle, on peut raisonnablement conjecturer qu'il en résultera de fortes individualités, caractérisées par des idées et des sentiments originaux, qui exprimeront en des arts variés, susceptibles d'être compris et goûtés dans le monde entier.
LA POSITION DES ANATIONALISTES
DEVANT LE MOUVEMENT ESPÉRANTISTE.
a) Devant le mouvement bourgeois, dit neutre.
Ce qui caractérise principalement l'anationalisme, c'est qu'il reconnaît le rôle immense que
l'artificiel joue dans le monde. Cette faculté qu'a l'homme de créer, de produire, fait de lui le
roi de tous les autres animaux. L'homme adapte la nature à lui, cependant que la bête doit
s'adapter à la nature. Les anationalistes ne méconnaissent donc pas la grande force qui réside
dans la volonté de l'homme. Certes, ils savent que celui-ci ne peut par exemple se délivrer de
son propre poids ou sauter hors de son ombre. Cependant, l'espace limité, où se déploie son
activité, est relativement vaste. Par suite, sa volonté peut produire de grandes oeuvres. C'est
pourquoi nous croyons que les " lois fatales " de l'Histoire ne sont que relatives.
Une des plus belles inventions de l'homme et des plus capables de bouleverser le monde
est certainement la langue artificielle. L'espéranto, en effet, est un outil admirable, que
personne ne sait encore manier d'une façon parfaite ; l'auteur lui-même, n'était pas capable
d'en mettre en valeur toutes les richesses latentes. Zamenhof fut un précurseur. L'application
généralisée de son oeuvre aura des conséquences incalculables.
Naturellement, une langue n'est qu'un instrument, un moyen ; elle peut être utilisée pour
des buts les plus divers. Un avion, par exemple, peut servir pour bombarder une ville aussi
bien que pour ravitailler des observatoires bloqués par la neige. Cependant, il est très
important qu'il existe un grand nombre d'aviateurs même militaires. De même il est très
avantageux pour le progrès que des espérantistes bourgeois deviennent très habiles dans
l'usage de la langue. Aussi, les anationalistes ne sont nullement contrariés quand ils constatent quelque succès dans le mouvement espérantiste bourgeois.
Mais il est évident que les anationalistes recommandent aux travailleurs espérantistes de
ne dépenser ni temps, ni argent, pour soutenir les organisations espérantistes dites neutres, et
de consacrer au contraire toutes leurs forces pour mettre l'espéranto au service du prolétariat
et tout spécialement au service de l'anationalisme.
b) Devant le mouvement ouvrier.
Les idées que nous venons d'exposer ne sont pas tout à fait nouvelles. Elles sont même,
dans une certaine mesure, appliquées depuis déjà plus de 10 ans dans le cadre de " Sennacieca Asocio Tutmonda " -SAT - (Association mondiale anationale). Cette organisation indépendante de tout parti politique, a pour but de grouper les prolétaires espérantistes de
toutes tendances et c'est pourquoi les anationalistes la soutiennent et ne cherchent aucunement à la concurrencer. Au sein de SAT ils demandent simplement à avoir les mêmes droits que les internationalistes, et luttent pour l'unité du mouvement espérantiste ouvrier contre toute manoeuvre qui tendrait à placer cette association sous la dépendance, avouée ou non, d'un parti politique, quel qu'il soit.
Les anationalistes ont la conviction, que l'application pratique de l'espéranto dans une
organisation, telle que SAT, dont la structure est anationale, fournit un terrain très favorable
pour y semer l'anationalisme. Aussi combattraient-ils éventuellement tout essai d'imposer leur propre doctrine à SAT. L'organisation unitaire des prolétaires-espérantistes doit rester ouverte â tous les internationalistes pour qu'ils puissent y prendre connaissance d'une utilisation plus rationnelle et plus conséquente de l'espéranto dans l'organisation de la société future.
Former une secte fermée, séparée du reste du mouvement ouvrier engagé dans la lutte de
classe, tel n'est pas le but des anationalistes. Ils veulent absolument rester en contact intime
avec lui et participer à ses luttes quand elles sont effectivement des luttes de classe et par suite des luttes libératrices. Tant que l'espéranto ne sera pratiqué que par quelques dizaines de milliers - par des centaines de milliers - d'hommes dans le monde entier, les anationalistes ne prétendent pas former un parti mais seulement une tendance dans le mouvement ouvrier. Par conséquent, ils sont même libres d'adhérer à un parti dans lequel il leur est permis de discuter de cette nouvelle doctrine et de la défendre.
Les anationalistes savent qu il existe déjà une organisation vaguement anationaliste. Cette
organisation nommée " Les Travailleurs Industriels du Monde ", (en anglais, I.W.W.), est née
aux Etats-Unis et ses membres ont eu à souffrir un grand nombre de persécutions ; son
programme comporte des prémices d'anationalisme. Il y est question d'une union universelle,
ce qui montre que dans l'esprit des fondateurs, le concept de nation n'avait pas une grande
force. Mais il est tout naturel que la tendance anationaliste de cette organisation soit restée à
l'état tout à fait embryonnaire puisque cette dernière ne s'est pas préoccupée de résoudre le
problème linguistique.
Les anationalistes considèrent donc le mouvement espérantiste ouvrier comme le terrain le
plus propice pour y propager leurs idées. C'est pourquoi ils désirent son unité, qui est une
condition du succès.
Prolétaires du monde entier, apprenez l'espéranto? Espérantistes, dénationalisez-vous !
La Fraction anationaliste des membres de Sennacieca Asocio Tutmonda.
